Бағдарламасы негізінде оқытуды көздейді. Оқулықтың жазылуында

26-§. Арифметикалық мәселелер шешуге үйрету методикасы 
Осы тақырып бойынша оқушылардың білім мен дағдыларына талаптар. 
Әр оқушы: 
1. Бастауыш сыныптарда математика бойынша мәселелерді шешуге 
үйретуге тиісті бағдарламаның негізгі қағидалары; 
2. Бастауыш сыныптарда математика курсында өтілетін қарапайым және 
күрделі мәселелерді; 
3. Бастауыш сыныптардың математика курсында мәтінді мәселелердің 
функциясын; 
4. Мәселелерді шешуге үйренуге қатысты түрлі тәсілдерді (бетпе-бет 
әңгіме, көрнекеліктерді пайдалану). 
Сонда-ақ, әр оқытушы: 
1. Кез келген мәселені оқушылармен бетпе-бет түрде талқылау; 
2. Оқушыларға мәселені түлі жолдармен шешу мүмкіндегін түсіндіре 
білу; 
3. Жаттығулардың түрлі басқыштарында мәселені шешудің түрлі 
жазбаша формаларын мақсатты түрде пайдалана алу; 
4. Мәселенің шешімін тексеруде түрлі жолдарды пайдалана білу; 
5. Мәселелер шешуді үйрету жаттығуын естеп шығу; 
6. Бастауыш сыныптар үшін математика курсы бойынша кез келген 
мәселені шеше алу тиіс. 
Мәселені шешу дағдыларын қалыптастыру бойынша методикалық 
тәсілдерге төмендегілерді енгізу мүмкін: 
1. Мәселе бойынша оқушымен бетпе-бет сұхбат. 
2. Мәселені көрнекіліктермен түсіндіру. 
3. Мәселені салыстыру. 
4. Мәселені өзгерту, өзгеше формаға енгізу. 
5. Мәселенің шартында бір білім жетеспейтін немесе артықша 
жағдайындағы мәтінді талқылау. 
6. Мәселелерді оқушылардың өздері түзуі. 

---

195 
7. Мәселені басқа тәсілмен шешу. 
8. Мәселенің шешімін тексеру. 
9. Мәселе бойынша дифференционал (әрбір жағдай немесе оқушыға 
сәйкес) жұмыс жүгізу тағы басқалар. 
Жаттығулар үстінде жұмыс алып бару методикасының жалпы 
сипаттамасы 
 
Цифрлы сандар мен нөл арифметикасын үйрену, бағдарламаға орай 
мақсатқа бағытталған жүйеге негізделеді, яғни оларды шешу аталмыш 
курстың негізгі ұғымдарын қалыптастырумен байланысты болады.
Теориялық мәселелер жаттығуларды шешу барысында практикалық 
маңызды иелейді. Мұнымен жаттығулар теория мен практиканы өзара 
байланыстыратын тізбек міндетін атқарады. Жаттығуларды пайдалану 
оқушылардың дүниетанымын қалыптастыруға қызмет етіп, оларға “сан”, 
“арифметикалық амал” сияқты абстракты ағымдар реал өмірден, 
практикалық қызметтен алынғаны сенімін нығайтады. 
Жаттығуларды шешу барысында оқушылар түсінігін кеңейтетін
факторлармен танысады. Мұнымен олардың ажырата білу санасы кеңейеді 
және жаттығумен өмір (практика) арасында үздіксіз байланыс орнатады. 
Жаттығуларды шешу оқушылардың ой тұрғыдан дамуына үлкен әсер 
етіп, оларда талқылау, салыстыру, жалпыландыру және абстракты 
ерекшелеуге дағдыларын қалыптастырады. Жаттығулардың тәрбиелік 
маңызы да шексіз. 
Жоғарыда айтып өткен міндеттер орындалса, жаттығулардың өздері де 
тікелей үйрену объектісіне, сондай-ақ, оларды шешу қажетті дағдыларды 
қалыптастыратын қаралға айналады. 
1-тапсырма. Бастауыш сыныптар үшін математика бағдарламасына 
сипаттама мәселені үйреніп, одан жаттығулар шешумен байланысты болған 
бөлімдерін ажырату. Бұл мәтінді жаттығулармен салыстырып шық. 
2-тапсырма. Бастауыш сыныптар үшін математика қолданбасымен 
танысып, мәтінді жаттығулардың негізгі элементтерін айт. Қандай жағдайда 
“жаттығудың шешімі” ұғымын қолдануға болатынын түсіндір. 
Балаларға бұл ұғымдардың мазмұнын қалай түсіндіру мүмкін. 
Жаттығулырды шеше алумен қатар өзара байланысты болған және 
үздіксіз байланған қатар жеке (арнаулы) дағдыларды өз ішіне алады, яғни 
оларды төмендегідей етіп қайталау мүмкін: 
1. Жаттығуды оқып шығып, оны түсіну, яғни әр ұғымның мағынасын 
түсініп, онда бейнеленген жағдайды көз алдына елестетеу; 
2. Жаттығудағы шарт пен сұрақ. Белгілі және белгісіз заттарды ажырата 
білу; 
2. Жаттығудағы шарт пен сұрақ, берілген және ізденіп жатқан 
мәліметтер арасындағы байланысты анықтай білу, яғни жаттығу мәтінін 
талқылау және оның нәтижесіне қарай, жаттығуды шешу үшін 
арифметикалық амалдарды таңдап алу; 

---

196 
4. Жаттығудың шешімі мен жауабын жаза білу. 
Бұл дағдылар тұрақты түрде және мақсатты практика процессінде 
төмендегі басқыштарда қалыптасады: 
1. Дайындық жұмыстары. 
2. Жаттығудың мәтінін түсіндіру жұмыстары. 
3. Жаттығуды балқылау, оны шешу жолын іздеу және шешу жоспарын 
түзу. 
4. Шешу мен жауапты жазу. 
5. Жаттығу шешілген соң, оның үстінде жұмыс алып бару. 
Жаттығулардың әр басқышында оқытушы мәселенің мазмұны, 
оқушылардың дайындық деңгейі, жаттығудың дидактикалық және тәрбиелік 
сонымен қатар басқа да бірнеше факторлар көзделіп, шешудің түрлі 
методикалық тәсілдерін пайдаланды.