Badiiy so’z qudrati

"SAB'AI SAYYOR" DOSTONI

Beshinchi iqlim yo'lidan kelgan musofirning dostonorolig'i

Aziz o'quvchi! Endi e'tiboringizga «Xamsa»ning to'rtinchi dostoni bo'lmish «Sab'ai sayyor»dan olingan parchani havola qilamiz. Agar «Hayrat ul-abror»da yaxlit bir voqea hikoya qi­linmay, u fikr-mulohaza, mushohada va tahlillardan iborat maqolatlardan, kichik hajmli hikoyatlardan tuzilgan bo'lsa, bu doston keng qamrovli voqealarni o'z ichiga olgan murakkab syujetli yirik epik asardir. Bunday asarlarda tasvirlar o'zgarishi, voqealar almashinuvi o'ziga xos tarzda bo'ladi. Ya'ni voqealar bir makondan boshqasiga o'tganda, lavhalarning biri ikkin­chisiga ko'chganda zamonaviy epik asarlarda bo'lganidek boblar, bo'limlar yoki sarlavhalar bilan ajratilmaydi. Shuning uchun mutolaa davomida Sizdan diqqat va sinchkovlik talab qilinadi. Garchi dostonning o'zida bo'lmasa-da, Sizga tushu­nishni yengillatish uchun voqealar almashinuviga qarab, biz ushbu parchani shartli ravishda olti qismga ajratib taqdim etdik. Avvalgi uch qismda har bir baytning satrma-satr ma'nosini bermoqdamiz. Bundan maqsad: sizda oldingi mashg'ulotlar orqali shakllangan baytlarni tahlil qilish ko'nikmasini shakllantirish, epik asarlarni tushunish bo'yicha malaka hosil qilish. Siz avval baytni diqqat bilan o'qing, keyin

1 Dostonorolig' - dostonchilik, doston aytuvchilik.

uni satrlar ostida bugungi tilda berilgan mazmuni bilan misra­ma-misra solishtiring. E'tibor bering: tushunilishi qiyin so'zlar ma'nosi chiziq (defis) yoki «ya'ni» so'zidan keyin keltirildi. Agar bunday so'zlar bir necha marta takrorlansa, ma'nosi izohlanmay o'z holicha qoldirildi. Qavs ichida esa misralarda bevosita bo'lmasa-da, bayt mazmunidan kelib chiqib qo'yib olinishi kerak bo'lgan so'zlar keltirildi. Agar shu uch qism orqali bayt mazmunini chiqarishni puxta o'zlashtirib olsangiz,

keltirilgan parchaning qolgan qismini o'zingiz mustaqil tushu­nib, tahlil qila bilasiz.