Badiiy asarda estetik faoliyat tushunchasi Reja: Badiiy asarda estetik faoliyat tushunchasi

Xuddi shu gapni badiiy adabiyotning har bir asari haqida ham aytish mumkin. O‘zbek adabiyotidagi Farhod, Shirin, Layli, Majnun, Xolisxon, Otabek, Kumush, Anvar, Ra’no, Yo‘lchi, Navoiy va boshqa ko‘pgina obrazlar o‘quvchilar yodida asar mazmunining ifodasi, shu bilan birga doimo qattiq hayajonga soladigan hodisa sifatida saqlanadi.

Xarakter yaratishda badiiy to‘qimaning roli. Hayotning haqqoniy manzaralari va jonli xarakterlar yaratishda yozuvchi fantaziyasi (xayoli) katta rol o‘ynaydi. Shu sababli, hayotiy faktdan tashqari, yozuvchi o‘z fantaziyasi yordamida ixtiro etgan „to‘qima" ham badiiy ijodda muhim ahamiyatga ega. Estetik idealni mujassamlantiruvchi hayot manzaralari faqat to‘qima orqaligina yaratilishi mumkin. „Badiiy to‘qima" deb biz adabiy asarning g‘oyaviy mazmunini eng aniq va eng yorqin ifoda eta oladigan hayot manzarasini xayol yordami bilan maydonga keltirishni aytamiz. Birinchidan, hayotdagi zamon tushunchasi bilan san’at asaridagi zamon tushunchasi orasida katta farq bor. Masalan, hayotdagi zamon nuqtayi nazaridan olganda, Usmon Azimning Kunduzsiz kechalar" pyesasida bevosita o‘n yil ichida bo‘lib o‘tgan voqealar tasvir etiladi, ammo san’at qoidalariga ko‘ra, bu voqealar bizning ko‘z oldimizdan bir soat-u 15 daqiqa mobaynida o‘tj bo‘lishi kerak. Demak, muallif tasvir etilayotgan shaxsla hayotining hamma voqealarini emas, balki eng muhimlarinigij tanlab olishi lozim. Bu holda tashlab ketilgan voqealarning o‘rni bo‘shaydi va yozuvchi bu bo‘sh o‘rinni to‘ldirish uchun boshqi voqealarni o‘ylab chiqarishga majbur.