Babayeva d. R

yoqarash, xayr-ehson, saxovat va muruwat,  ti'eninglar,  munozaralar, 

testlar,  topshiriqlar,  savolnomalar,  interfaol netodlar,  aqliy tarbiya, 

axloqiy tarbiya,  mehnat tarbiyasi, jismoniy tarbiya ,nafosat tarbiyasi.

1.  Bolalar  nutq  madaniyatining  o‘sishida  oilaning  o‘rni.  Bi-

rinchi  Prezidentimiz  I.A.  Karimov  tomonidai  2016-yil  -   «Sog‘lom 

ona va bola yili»  deb nomlanishidan maqsad sog‘lom nasi,  sog‘lom 

muhit,  sog‘lom  oila,  sog‘lom  bola  kelajagini fta’minlash,  ota-onalar 

va  maktabgacha  ta’lim  muassasalarining  hamkorligi  hamda  bir-bir- 

lariga bo‘lgan munosabatlarini yaxshilashdir.

0 ‘zbek oilasining o‘ziga xos, betakrorligi - ‘nutq etiket qoidalariga 

intilish kabilaming barhayotligidadir.

Bolalaming ta’lim-tarbiyasiga,  bilim  olishiga asosiy zamin yara- 

tuvchi maskan oiladir.  Bolalarda insoniylik, awalambor, oilada, ota- 

onalardan  ibrat  olgan  holda  shakllanadi.  Ota-ona  bolaga  boshidan 

ta’lim-tarbiyani, nutq madaniyatini, odamiylik xislatlarini qunt bilan 

singdirib borsalar, yetuk, barkamol, sog‘lom, mustaqil fikrlovchi, eng 

asosiysi, odobli shaxs bo‘lib yetishadilar.

Inson  hayotda  bilim  olishga  intilishni,  Vatanni  sevishni,  ardoq- 

lashni,  kattalami  hurmat  qilishni,  muomala  madaniyatini  ota-onadan 

o‘rganadi.  Oila birinchi  navbatda ta’lim-tarbiya maskani hisoblanadi. 

Yosh avlodga ma’naviy, axloqiy-madaniy tarbiya berishning yo‘llari va 

vositalari  xilma-xil  bo‘lib,  bular  ichida bolalaming nutqi,  muomalasi

328

---

alohida o‘rin tutadi. Farzand ota-onaning baxti va boyligi hisoblanadi, 

ota-onalaming bolalarni sevishi, o‘z navbatida bolalaming ota-onalari- 

dan o‘rgangan,  eshitgan muomalalari,  so‘zlashish madaniyati bolalar- 

ning ota-onalarini astoydil hurmat qilishi oila ko‘rki bo‘lib hisoblangan.

Ota-onaning  shaxsiy  namunasi  bola  tarbiyasining  eng  muhim 

metodlaridan  biri  hisoblangan.  Ota-onalaming  o‘zaro  bir-birlari  bi­

lan suhbatlashishi, ovozlarining past-balandligi, sizlab gaplashishlari, 

bir-birlarini  tinglashlari,  yurish-turishlari,  munosabatlarining  ta’siri 

ostida o‘sib-ulg‘ayishlari shular jumlasidandir.

Ota-onaning  shaxsiy  namunasi  bola  tarbiyasining  eng  muhim 

metodlaridan biri hisoblanadi. Bolalarni yuksak axloqli va odobli qilib 

tarbiyalash  qadim  zamonlardanoq,  barcha  xalqlaming  orzusi,  istagi 

bo‘lib  kelgan.  Ota-ona  o‘z bolalarida mehnatsevarlik,  kattalarga  hur­

mat, o‘zidan kichiklarg.i shafqatli bo‘lish va g‘amxo‘rlik qilish, yovuz- 

likka nafrat kabi ijobiy xislatlami shakllantirishga harakat qilganlar.

Ba’zi oilalarda ota-o lalaming  o‘zaro  kelishmovchiliklari  sababli bo­

lalar hayotda juda qiyng ladilar.  Bunday oilalarda bo‘lib turadigan janjal- 

to‘palonlar,  haqoratli  sc  zlar  oilada  o‘sib  kelayotgan  farzandlarga  katta 

ta’sir etadi. Bolalarda Ok -onasiga bo‘lgan hurmat yo‘qoladi. Bola yurish- 

turish va o‘zaro munosaoat qoidalari, yoshlaming ota-ona va kattalar ol- 

didagi burchi, mehnati,  ;asb-kori va ulaming inson hayotidagi roli haqi- 

dagi  dastlabki  tushunchri  va tasawurlami  oiladan oladilar,  odob  hamda 

ma’naviy  hayot  oilada  uyg‘onadi.  Shuning  uchun  ota-onaning jamiyat 

oldidagi eng katta va birinchi vazifasi farzandlaming qobiliyatlari va qizi- 

qishlariga e’tibor bergan holda ularga to‘g‘ri ta’lim-tarbiya berishlaridir.