B. T. Toshmuhamedov

Solishtirm a o g ‘irligi. 
C h o 'k in d i tog ' jinslarining solishtirm a 
og'irligini aniqlash katta aham iyatga egadir. U larning solishtirm a 
og'irligini laboratoriya sharoitida aniqlash kerak, lekin b a ’zan 
taxm inan belgilash ham m um kin. M asalan, k o 'p in ch a gipsning 
k o 'r in is h id a n a n g id rid d a n a jra tis h q iy in , a m m o b u la rn in g
solishtirm a og'irligidagi farqni shu jinslarning b ir xil kattaliqdagi 
bo'tagini olib q o 'ld a salm oqlab ko'rib bilish oson (gips — 2,4 va 
angidrid — 2,9).
C h o‘kindi jinslarni tasvirlash
Siniq (klastik) jinslar. 
Siniq jinslarning tasnifi bo'laklarining 
katta-kichikligiga, shakli va qanchalik sementlanganligiga asoslan­
gan. Bu belgilar jinslarning tashqi ko 'rinishini belgilash bilan bir 
vaqtda, ularning hosil b o 'lish sharoitini ham aks ettiradi.
D a g ‘al siniq jinslar 
(psefitlar) psefit strukturali siniq jin slar 
b o 'sh o q (chochiq) va sem entlangan turlarga bo'linad i. C h o ch iq
psefitlar shakli va kattaligiga qarab yum aloqlangan va yum aloqlan- 
magan jinslarga bo'linadi. U lar yana yirik, o 'rta va kichik donalarga 
bo'linadi.
Bo'laklari rosa dum aloq, odatda qirralari ham silliqlanib ketgan
303

---

jinslar yum aloqlangan jinslarga kiradi. Y um aloqlanm agan jin slar­
ning siniqlari (b o iak lari) odatda burchakli, ya’ni silliqlanm agan 
bo'ladi.
Chochiq pseoitlarning shakli va kattaligiga qarab
yumaloqlangan va yumaloqlanmagan jinslarga b o ‘linishi
16-jadval
Bo'laklam ing
diametri kam
Yumaloqlangan
jinslar
Yumaloqlanmagan
jinslar
2-10
shag'al toshlar g'o'la
chaqiq tosh xarsang