B. T. Toshmuhamedov

K arst h od isasi. 
Suvda eruv ch an to g ‘ jin slari (o h ak to sh , 
dolom it, gips, qism an tuz, b o ‘r) ning yer osti (qism an yer usti) 
suvlari ta ’sirida erib ketishidan hosil boMgan xilm a-xil relyef 
shakllari karst rePefini hosil qiladi. Karst relyefi o ‘ziga xos relyef 
shakllaridan karstlar, voronkalar, quduqsim on chuqurliklar, Yer 
osti togMari va yo‘daklari, karst kotlovinalari va boshqalardan iborat. 
Karst relyefi shakllarining vujudga kelishi uchun k o 'p in ch a eruv­
ch an jinslarning boMishigina kifoya qilm aydi. Kars relyefi hosil 
boMishida tog ‘ jinsi q atlam larida suv oMishi m um kin boMgan 
yoriqlarning boMishi, joyining nishabi, karst paydo boMadigan 
jinslarning qalinligi, grunt suvlari sathining past yoki yuqori ekanligi 
m uhim aham iyatga egadir.
Karst so ‘zi adriatik dengizidagi karst shakllari uchraydigan 
ohaktoshli Karst platosi nom idan olingan.
Karst yoMi bilan vujudga kelgan chuqurliklar Rossiyaning 
Y evropa qism ida, c h u n o n c h i, Pskov, T ula, R yazan, G o rk iy
tu m an larid a, Sverdlovsk tu m a n in in g g ‘arbiy qism ida, un d an
tashqari Q rim da, Kavkazda, Oltoyda, M arkaziy Osiyoda va boshqa 
h u dudlardajuda ko‘p. Karst g ‘orlari Yugoslaviya, Italiya, Fransiya, 
Am erika va boshqa m am lakatlarda ham bor.
D unyoda m a’lum boMgan g ‘orlar ichida Amerikaning Kentuki 
platosidagi ohaktosh jinslarida hosil boMgan g‘or eng katta g ‘orlardan 
hisoblaniladi. Bu g‘orning uzunligi (shoxobchalaridan tashqari) 48 
km , balandligi 30 m. N, X olm sning m a ’lum otiga qaraganda, 
K entuki platasida 60000 ga yaqin karst relyefi shakllari, shu
254

---

I
V o d iy _________
Y u z a __________
Q u ru q galeriya
S talak tit va s ta la k m itn in g
q o ‘sh ilish id a n hosil
S ifo n