Б. Т. Салимов, Б. Б. Салимов

 
459 та 
бўлиб,
 
шундан 157 таси Тошкент шаҳрида, 116 таси Тошкент вилоятида амалга 
оширилади. Лойиҳаларнинг умумий қиймати 1982,2 млрд. сўмга тенг, хорижий 
инвестиция миқдори 126,0 млн. АҚШ долларини ташкил қилади ва бу кичик 
саноат зоналарида илғор хорижий технологияга асосланган лойиҳалар 
сонининг ортиши ва КСЗларнинг сифат жиҳатдан юксалишини билдиради. 
Кичик саноат зоналарини шаҳар ва туман ҳудудларида жойлашишини 
ўргансак, уларнинг 31 таси шаҳар ҳудудида, 56 таси туман ҳудудида 
жойлашган. Маҳсулот турини ишлаб чиқариш бўйича ҳам шаҳарда жойлашган 
кичик саноат зоналарида маҳсулот тури кўп, улар техник даражасига кўра 
туманларда жойлашган кичик саноат зоналари маҳсулотларидан фарқ қилади. 
Масалан, Тошкент шаҳар Яккасарой кичик саноат зонасида 9 та тармоққа 
қарашли, 50 дан ортиқ маҳсулот тури ишлаб чиқарилади. Туманда жойлашган 
кичик саноат зоналарида кўпи билан 3-4 та турдаги маҳсулот ишлаб 
чиқарилади. 
Кичик саноат зоналари аниқ бир ҳудудда жойлашгани учун ҳудудларнинг 
ишлаб чиқариш, илмий-техник ва малакали мутахассис кадрлар салоҳиятига 
кўра, кичик саноат зоналарини турлаштириш бўйича таклифлар ишлаб 
чиқилди. 
Кичик саноат зоналари ҳолатини баҳолаш ва уларни ўзаро қиѐсий таҳлил 
қилишда зарур бўладиган самарадорлик мониторинг кўрсаткичлари ишлаб 
чиқилди. Кичик саноат зоналарининг самарадорлиги мезонларини қуйидаги 
турларга ажратиш мумкин: 

кичик саноат зоналарини барпо этиш ва ривожлантиришдан олинувчи 
ҳудудий самара (ҳудудий саноат ишлаб чиқариш ҳажми ортиши); 

ижтимоий самарадорлик: аҳолини иш билан таъминлаш, даромад билан 
таъминлаш; 

молиявий: давлат, маҳаллий бюджетлар ва ҳар турли фондларга тушум; 

экологик: Кичик саноат зоналари фаолиятини ҳудуд экологиясига 
таъсири; 

ҳудуд корхоналари билан кооперацион алоқаларни ўрнатиш асосида 
вужудга келувчи маҳсулот диверсификацияси, синергетик самара ва бошқалар. 
Бундан ташқари, кичик саноат зоналари томонидан зона ичида 
жойлашадиган корхоналарнинг самарали фаолият юритишига имтиѐзлар 
яратилиши ҳам ишда ѐритиб берилди. Буларга: кичик саноат зоналарнинг 
муҳандислик ва транспорт коммуникациялар билан давлат ҳисобидан 
таъминланиши; ишлаб чиқариш бинолари, маълум даражада қурилганлиги; 
ишлаб чиқариш майдони ижара хақи пастлиги; зона қатнашчилари учун солиқ, 
божхона, кредит ва бошқа имтиѐзлар мавжудлиги; бизнесни ташкил этишдаги 
тўсиқларнинг вақт бўйича қисқариши, яъни “ягона дарча” хизматидан 
фойдаланиш; Тошкент шаҳри КСЗларда дўкон, ошхона, автомобиль турар жойи 
ва бошқа хизмат кўрсатиш объектлари мавжудлигининг кириши қайд этилди. 

---

75 
КСЗларда яратилган имтиѐзлар лойиҳаларни амалга ошириш муддати ва 
корхоналарни барпо этиш харажатлари қисқаришига олиб келади. 
Кичик саноат зонасининг асосий мониторинг кўрсаткичларини уч турга 
бўлиб ўрганиш (ижтимоий, иқтисодий ва зонани кластерлаш кўрсаткичлари) 
бўйича таклифлар ишлаб чиқилди.