Б. Ш. Ризаев,Б. Б. Хасанов муҳандислик геологияси

Мавзу бўйича таянч сўз ва иборалар
Сурилиш,сурилиш элементлари,сурилиш ҳодисаларини ўрганиш усуллари,қияликнинг механик
турғунлиги,нурашни олдини олиш, актив тадбирлар, пассив тадбирлар, нураш жараёни,химиявий
нураш,органик 
нураш,шамолнинг 
геологик 
иши,эол 
ётқизиқлар, денудация
жараёни,карстлар,ғорлар,селнинг геологик иши ва пролювиал тоғ жинслари, пливунлар,
пливунларни сунъий равишда қотириш, суффозия.

---

РЕЖА
1. Ер ости сувларининг пайдо бўлиши.
2. Ер ости сувларининг физикавий –химиявий хоссалари.
3. Ер ости сувларининг ётиш шароити буйича турлари
4. +атламлараро ер ости сувлари.
7.1 Ер ости сувларининг пайдо бўлиши.
Ер юзидаги сув ҳар доим ҳаракатда бўлади. Денгиз, океан ва қуруқлик юзаларидаги сув
буғланиб, атмосферага кўтарилади.
Маълум шароитларда атмосферадаги сув буғлари конденсатланиб, қор, ёмғир шаклида ер
юзасига, сув ҳавзаларига қайтиб тушади. Шу тариқа сувнинг табиатда айланиши кузатилади (7.1
расм).
Атмосфера ёғинлари ва юзаки сувлар ерга
шимила бориб, ер қобиғини геологик
шароити, тоғ жинсининг сув ўтказувчанлиги,
ҳароратига қараб ер ости сувларини ҳосил
килади.
Атмосфера сувларидан ташқари ер қобиғида
чуқурлик сувлари мавжуддир. Улар кислород
ва водороднинг бирикишидан ҳосил бўлиб,
эриган ва аста - совиб бораётган тоғ
жинсларидан ажралиб чиқади. Атмосфера
сувларининг ерга шимилишидан ҳосил бўлган
сув –фильтрланиш сувлари деб аталади.
Атмосфера ёғинлари қанча кўп бўлса, у
граватацион сув шаклида, тупроқда тўпланиб,
сеқин 
оқа 
бошлайди 
ва 
буғланиш
бўлмайдиган чуқурликгача кириб боради. Шу тариқа ер ости сувларининг ўрни ҳар доим тўлиб
туради.
Ер ости сувлари инфильтрациядан, яъни атмосфера сувларининг ерга сингишидан ташқари,
конденсация ёрдами билан ҳам ҳосил бўлади. Конденсация деганда атмосферада тупроқка
кирган сув буғининг сувга айланиши жараёни тушунилади. Ер устидаги ҳаво сув буғига тўйинган
бўлса, ҳамма вақт сув буғи тупроқка кира олади. Тупроқ ҳарорати пастроқ бўлса, тупроқка кириб
борган буғ қуюқлашиб, конденсатланиб сувга айланади.
7.1 – расм. Сувнинг табиатда айланиши; А – кичик; Б
– катта.

---