Б. Сапаров ф а л с а ф а

Глобаллик мезонлари
. Фан ва фалсафада глобал муаммоларни янада 
аниқроқ тавсифлаш учун юқорида зикр этилган «географик» мезондан 
ташқари бу муаммоларни бошқа томондан – уларнинг сифати, ва муҳим 
хусусиятлари 
нуқтаи 
назаридан 
тавсифловчи 
қўшимча 
мезонлар 
қўлланилади.
Биринчидан, 
глобал муаммолар ўз моҳиятига кўра нафақат айрим 
кишиларнинг манфаатларига, балки бутун инсоният тақдирига дахлдордир
.
Иккинчидан, 
уларни бартараф этиш учун бутун сайѐра аҳолиси ҳеч 
бўлмаса аксарият қисмининг куч-ғайратини бирлаштириш ва улар 
баҳамжиҳат, изчил иш кўриши талаб этилади.

---

160 
Учинчидан, 
бу муаммолар дунѐ ривожланишининг объектив омили 
ҳисобланади ва бирон-бир мамлакат уларни эътиборга олмаслиги мумкин 
эмас
.
Тўртинчидан, 
глобал муаммоларнинг ечилмагани келажакда бутун 
инсоният ва унинг яшаш муҳити учун жиддий, балки тузатиб бўлмайдиган 
оқибатларга олиб келиши мумкин.
Қайд этилган мезонлардан ташқари баъзан глобал муаммоларнинг бошқа 
бир қатор хусусиятлари ҳам кўрсатилади. Хусусий, маҳаллий ва минтақавий 
муаммолардан фарқли ўлароқ, глобал муаммолар нисбатан турғунроқдир. 
Улар глобалликнинг юқорида санаб ўтилган барча мезонларига мос 
келишдан олдин зимдан ва узоқ шаклланади, ечилишига қараб эса (назарий 
жиҳатдан) қуйироқ даражага тушиб, дунѐ миқѐсида ўз аҳамиятини йўқотиши 
мумкин. Аммо тенденцияларни тескари йўналишда ўзгартириш камида бутун 
жаҳон ҳамжамиятининг изчил ҳаракатларини талаб этувчи ўта оғир иш 
бўлиб, ҳали бунга эришилганича йўқ. Глобал муаммолар мавжудлигининг 
нисбатан қисқа тарихига нафақат уларнинг қуйироқ даражага тушиши, балки 
сусайиш ҳоллари ҳам маълум эмаслигининг сабаби ана шундадир.
Глобал муаммоларнинг бошқа бир муҳим хусусияти – уларнинг барчаси 
бир-бирига шу даражада боғлиқки, улардан бирини ечиш ҳеч бўлмаса унга 
бошқа муаммоларнинг таъсирини ҳисобга олишни назарда тутади.