Б. Сапаров ф а л с а ф а

Диннинг асосий функциялари.
Миф билан таққослаганда, дин 
функциялари мураккаброқдир. Дин функциялари орасида қуйидагиларни 
фарқлаш мумкин: 

дунѐқарашни шакллантириш функцияси 
бутун борлиқ қачон ва 
нима учун пайдо бўлган ва бунда ғайритабиий кучнинг роли қандай намоѐн 
бўлган, деган саволларга жавоб беради; 

коммуникатив функцияси 
мулоқот ва шахслараро алоқаларнинг 
муайян типини таъминлайди, жамиятнинг жипслашуви ва яхлитлигига 
кўмаклашади; 

тартибга солиш функцияси 
одамлар хулқ-атворини тартибга 
солувчи тегишли меъѐрлар ва қоидаларни белгилайди
; 

компенсаторлик функцияси 
етишмаѐтган ахборот, диққат-
эътибор, ғамхўрлик ўрнини тўлдиради, ҳаѐт маъноси, истиқболлар ва шу 
кабиларнинг йўқлигини сездирмайди, яъни инсоннинг кундалик ҳаѐтда 
қондирилмаган эҳтиѐжлари ўрнини тўлдиради.
Диннинг асосий илдизлари.
Дин қонуний ҳодиса сифатида вужудга 
келган бўлиб, у инсоннинг ғайритабиий нарсалар ва ҳодисаларга бўлган 
эътиқодини тўйинтирувчи чуқур илдизларга эгадир. 
Фалсафий дунѐқараш. 
Милоддан аввалги VII-VI асрларга келиб асосан 
миф ва дин таъсирида одамлар дунѐқараши нафақат кенгайди, балки анча 
мураккаблашди. У мавхум назарий фикрлаш қобилияти ва (тўпланган 
билимлар кўринишида) реал асосларга эга бўлиши натижасида ўз 
ривожланишининг бутунлай янги даражасига кўтарилди. Бунга, ҳеч 
шубҳасиз, меҳнат тақсимотига олиб келган ривожланган ижтимоий-
иқтисодий муносабатлар, маълум миқдорда ортиқча мавжудлик воситалари, 
бўш вақтнинг пайдо бўлиши ҳам имконият яратди. Буларнинг барчаси 
муайян шахслар доирасига интеллектуал фаолият билан профессионал 
даражада шуғулланиш имконини берди.

---

16 
Шундай қилиб, тахминан 2500 минг йил муқаддам дунѐқарашнинг 
учинчи шакли – фалсафа пайдо бўлиши учун зарур шарт - шароит Европа ва 
Осиѐда деярли бир вақтда юзага келди. 
Дунѐқарашнинг аввалги шакллари – 
миф ва диндан фарқли ўлароқ, фалсафа дунѐни эътиқод ва туйғуларга 
таяниб эмас, балки ақл ва билимларга таянган ҳолда тушунтиради
.