B. S. Sayfullayev, V. K. Rustamov madaniy tadbirlarni tashkil etish

m avzuli kechafardir.
Mavzuli kechalarda ijrochilar va boshqa qatnashchilar bir 
butunlikni tashkil qilganligi uchun o ‘z mohiyatiga ko‘ra ommaviy 
bayramlarga yaqin turadi Mavzuli kechalar jamiyat jamoa uchun 
ijtimoiy jihatdan muhim hisoblangan voqealarga, sanalarga 
bagishlab o‘tkaziladi. Masalan, «IShiD fimasi», «Qullikka rozi 
boMmang», «Milliy qadriyatlar - bizning qadriyatlar»; «Ommaviy 
madaniyat tahdidi va unga qarshi kurash zaruriyati», «Giyohvandlik 
umr zavoli», «Ichish, chekish va zararli odatlarga qarshi
54

---

kurashaylik!», «Giyohvanlikning salbiy oqibatlari», «OÍTS kasal- 
ligining oldini olish», Diniy eksterimizm, missionerlikning mohi- 
yati» kabi va undan tashqari mamlakatimiz ijtimoiy, siyosiy, 
madaniy hayotidagi kundalik voqea-hodisalarga, mehnatga bag'ish- 
langan mavzuli kechalarni tashkil etish orqali insonlar ongiga ta’sir 
qilish va ularda salbiy oqibatlarga nisbatan qarshi tura olish 
immunitetni 
shakllantirish 
kabi 
vazifalar 
qo'yilgan 
holda 
yondashish maqsadga muvofíqdir.
Madaniyat va san’at maskanlarida o‘tkaziladigan mavzuli 
kechalarni o‘tkazishda belgilangan chora-tadbirlarni amalga oshi- 
rishga ijrochilardan tashqari boshqa qatnashchi-tomoshabinlar ham 
jalb qilinadi. Bunda tadbiming samaradorligiga erishishda tadbir 
ishtirokchilarini passiv kuzatuvchi emas, balki tadbirlarning faol 
qatnashchilariga aylanishiga erishish tadbiming saviyasini oshi- 
rishga xizmat qiladi. Tadbirni tashkil etishdan asosiy maqsad, 
sog‘lom avlodni tarbiyalash, erkin fuqaro ma’naviyatini shakl­
lantirish, barkamol insonni voyaga yetkazish kabi vazifalar 
qo'yiladi.
Hozirgi kun madaniyat va aholi dam olish markazlarida, 
ma’rifat tarqatuvchi 
maskanlarda, maktab-kollej 
va boshqa 
tashkilotlarda madaniy tadbirlarni samarali tashkil etishni talab 
qiladi. Chunki, har bir tadbir tashkil etilishida ma’lum bir maqsadga 
qaratilgan bo'ladi.
Zamon jadal rivojlanayotgan bir davrda internet ma’lumot- 
laridan 
to‘g‘ri 
foydalanish 
ham 
yuqorida 
sanab 
o‘tilgan 
tushunchalarni mohiyatini anglagan holda yondashishni talab etadi. 
Ko‘pincha internet saytlarida «niyati buzuq»larning maqsadlari xas- 
po‘shlanib, harakatlarini ma’naviy va ahloqiy jihatdan oqlash, ya’ni 
go‘yoki majbur boMganliklarini asoslashga harakat qiladilar. 
Bunday saytlar ularning faoliyatini oqlovchi «qahramonligini» 
kuylovchi qo‘shiqlar, kliplar bilan uyg‘unlikda berilishidan maqsad 
ularning mafkuraviy va hissiy ta’sir quvvatini oshirishdan iboratdir. 
Bunday sharoitda masalaning yana bir muhim jihatiga e ’tibomi 
qaratish alohida ahamiyatga egadir. 
Birinchi Prezidentimiz 
I.A.Karimov ta’kidlaganlaridek, «Bugungi kunda yoshlarimiz nafa- 
qat o‘quv dargohlarida, balki radio - televediniya, matbuot, internet 
kabi vositalar orqali ham rang-barang axborot va ma’lumotlami
55

---

olmoqda. Jahon axborot maydoni tobora kengayib borayotgan 
shunday bir sharoitda bolalarimizning ongini faqat o‘rmab-chirmab, 
uni ko‘rma, buni ko‘rma, deb bir tomonlama tarbiya berish, ulaming 
atrofini temir devor bilan o'rab olish, hech shubhasiz, zamonnining 
talabiga ham, bizning ezgu maqsad muddaolarimizga ham to‘g‘ri 
kelmaydi. Nega deganda, biz yurtimizda ochiq va erkin demokratik 
jamiyat qurish vazifasini o‘z oldimizga qat’iy maqsad qilib 
qo‘yganmiz va bu yo‘ldan hech qachon qaytmaymiz».12 «Kimki 
axborotga ega bo‘lsa, u dunyoga egalik qiladi», degan fikr bugungi 
kunda barcha tomonidan e’tirof etilgan. Shunday ekan, bugungi 
kunda qatnashchilarda axborotni qabul qilish madaniyatini tarbiya- 
lash ilmiy-amaliy ahamiyatga egadir. Har bir tinglovchida axboromi 
eshitar ekan: «Bu axboromi kim uzatayapti»?, «Nima uchun 
uzatayapti»?, «Qanday maqsadda uzatayapti»?, «Nima demoqchi, 
maqsadi nima»?» kabi savollami o‘z - o'ziga berishga va unga 
asosli javob topish ko‘nikmasini shakllantirish zarurdir. Ana 
shundagina muayyan g‘oya!ar ta’siriga tushib qolishning oldini 
olish uchun shunday tadbirlarni tashkil etish, uyushtirish maqsadga 
muvofiqdir.
Ba’zi manbalarda tematik kechalar madaniy kechalar ham deb 
berilgan. Bunday tadbirlarni o‘z navbatida mavzuli kechalar, 
xayriya kechalari, ezoz kechalari, xotira kechalari, uchrashuv kecha- 
lari, badiiy-musiqiy kechalar, askiya va kulgu kechalari, yubiley 
kechalari, savol-javob kechalari, bitiruv kechalari deb atash ham 
mumkin.
Tadbirlarni yana bir turlaridan 
debat
- ikki tomonlaming 
dolzarb mavzular bo'yicha oshkora fikr almashinuvi asosida maxsus 
tashkillashtinladigan tadbir shakli. Bunda ishtirokchilar o'zlarining 
haq ekanliklarini. bir-birlariga emas, balki uchinchi tomonga 
tushuntirishliklari va isbotlashliklari nazarda tutiladi.
Debatlarni aniq bir mavzu atrofidagi ikki yoki undan ortiq 
insonlar yoki guruhlar o‘rtasidagi ochiq tortishuvlar, fikr, muloha- 
zalar, bahs-munozaralar asnosida tashkil etilishiga qaramay uning 
ahamiyatli jihatlari kengdir. insonlar (tinglovchi, tomoshabin) 
muammolarni 
o‘rtada 
fikr almashinayotgan, 
bahs-munozara