Б. С. Мусаев а г р о к и м

лиц. Одатда кукунсимон ҳолатдаги фосфорли ўғитлар 
донадор фосфорли ўғитларга нисбатан тупроқ билан 
тезда мулоқотга киришади ва қийин ўзлаштириладиган 
шаклга ўтади. Фосфорли ва калийли ўғитлар экишгача 
тупроқнинг юза қатламларига киритилганда, уларнинг 
асосий қисми ўсимликлар томонидан ўзлаштирилмай 
қолади.
Тупроқларнинг механикавий таркиби, сув режими 
ва ўғит меъёрига боғлиқ равишда йил давомида бир 
га 
майдондан 1—30 
кг 
азот (киритилган азотнинг 1—10%и),
0,4—60 
кг 
калий, 8—360 
кг 
кальций, 3—90 
кг 
магний, 
4—60 
кг 
олтингугурт, 100 
кг 
га яқин хлор ва жуда кам 
микдорда ф осф ор ювилиб кетади.
Уғитларни нотўғри қўллаш ва сугориш ни нотўғри 
амалга ошириш оқибатида жуда кўп миқдордаги нитрат­
лар сизот сувлари ва сув ҳавзаларига келиб қўшилади ва 
атроф-муҳитни ифлослантиради. Лекин ўғит қўллашнинг 
илмий асосланган тизимини илғор агротехникавий тад­
бирлар ва меҳнатни ташкил этиш нинг прогрессив усул­
ларини уйғунлаштириш асосида атроф-муҳитга заррача 
зарар етказмасдан қишлоқ хўжалик экинларидан мўл ва 
сифатли ҳосил етиштириш мумкин.
Асосий (экишгача) ўғитлаш 
экинларни бутун ўсув даври 
мобайнида, айниқса озиқ моддаларга юқори талаб қўйи- 
ладиган, жадал ривожланиш даврида, ози қ элементла­
ри билан таъминлаш учун қўлланилади. Асосий ўғитлашда 
режалаштирилган ўғит меъёрининг асосий қисми туп- 
роққа киритилади. Хўжаликнинг тупроқ-иқлим шароит­