B. S. Abdullaeva tdpu ilmiy ishlar va innovatsiyalar bo‘yicha prorektor

 kasbiy, hissiy-irodaviy va axloqiy sifatlari
borasida olib borgan tadqiqot ishlari diqqatga sazovordir.
Ma’lumki, o‘qituvchi – sinfdagi o‘quv-tarbiya jarayonining tashkilotchisidir. Pedagog-
o‘qituvchi o‘quvchilar uchun dars payti, darsdan tashqari va tarbiyaviy tadbirlarni tashkil etish, 
o‘tkazish, o‘quvchilarga kerakli maslahatlar berishda bilimlar manbai bo‘lishi lozim. Ko‘pchilik 
o‘qituvchilar sinf rahbari vazifasini bajarib, tarbiya jarayoni tashkilotchilari bo‘lib hisoblanadilar. 
Ma’lumki, pedagogik faoliyat – kishi mehnatining eng murakkab sohalaridan biridir.
Zamonaviy pedagog ruhiy-pedagogik asoslardan, pedagogik texnologiyadan, o‘qitish 
metodikasidan, ijtimoiy psixologiyadan xabardor bo‘lishi lozim. Bu esa uning kasbiy mahoratini 
yuksaltiradi. 
O‘qituvchi-pedagogning o‘ziga xos xislatlarga ega bo‘lishi uning kasbiy sifatlarga ega 
ekanligidan dalolat beradi. 
O‘qituvchining eng muhim shaxsiy hislatlariga quyidagilarni kiritish mumkin, jumladan: 
–
o‘qituvchining o‘z Vataniga sodiqligi, bolalarni sevishi, ularni insonparvarlik ruhida 
tarbiyalash istagi, o‘z yurti, ona tili, o‘z xalqining tarixi va uning madaniyatini sevishi, davlatning 
mustaqilligi g‘oyasida yashashi va ijod qilishi; 
–
ijtimoiy javobgarlikni yuksak darajada his etishi; 
–
olijanobligi, aql-farosatli, ma’naviy pokligi, bunday hislatlarni jamiyat talablari asosida 
bolalarga singdirib borishi; 
–
o‘z-o‘zini nazorat qila olishi, sabrli-qanoatli, chidamli va matonatli bo‘lishi. 
Jamiyatning pedagogika kasbiga qo‘yadigan asosiy talablari quyidagichadir:
 
–
shaxsni ma’naviy-axloqiy va madaniy-ma’rifiy tomondan tarbiyalashning, milliy 
uyg‘onish mafkurasining hamda umuminsoniy boyliklarining mohiyatini bilishi, bolalarni 
mustaqillik g‘oyalariga sodiqlik ruhida tarbiyalashni bilishi, o‘z Vatani, atrof-olamga va oilasiga 
bo‘lgan muhabbati; 
–
keng bilim va saviyaga ega bo‘lishi, turli bilimlardan xabardor bo‘lishi; 
–
yosh pedagogik-psixologiya, ijtimoiy psixologiya va pedagogika, yosh fizologiyasi 
hamda maktab gigienasidan chuqur bilimlarga ega bo‘lishi; 
–
o‘zi dars beradigan fan bo‘yicha mustahkam bilimga ega bo‘lib, o‘z kasbining fidoyisi 
hamda shu sohada jahon tajribasida ommalashgan eng ijobiy yutuqlar va muammolardan xabardor 
bo‘lishi; 
–
ta’lim va tarbiya metodikasini egallashi; 
–
o‘z ishiga ijodiy yondashishi; 
–
bolalarni bilishi, ularning ichki dunyosini tushuna olishi; 
–
pedagogik texnikani (mantiq, nutq, ta’limning ifodali vositalari) va pedagogik taktikaga 
ega bo‘lishi; 
–
o‘qituvchining o‘z bilim va pedagogik mahoratini doimiy ravishda oshirib borishi ko‘zda 
tutiladi. 
O‘qituvchining kasbiga xos bilimlari ham ta’lim-tarbiya jarayonida o‘ziga xos ahamiyat 
kasb etadi, bunda: 
–
ta’lim va tarbiya jarayoni mohiyati bilan uning maqsad va vazifalarini tushunishi; 
–
psixologiya asoslari, yosh psixologiyasi va pedagogik psixologiya asoslarini bilishi; 

---

401 
–
etnopsixologik bilimlarni egallashi; 
–
hozirgi zamon pedagogikasi asoslarini bilishi; 
–
hozirgi zamon pedagogikasining metodologik asoslarini egallaganligi; 
–
maktab yoshida bolalarning psixologik-pedagogik xususiyatlarini tushunishi; 
–
o‘z fanini o‘qitish metodikasini bilishi; 
–
o‘quvchilarga tarbiyaviy ta’sir etishning samaradorligini bilishi; 
–
ota-onalar va jamoatchilik bilan olib boriladigan tarbiyaviy ishlarning mazmunini bilishi 
kabilardir.