B. S. Abdullaeva tdpu ilmiy ishlar va innovatsiyalar bo‘yicha prorektor

Qurish-yasash va matematika markazi 
Qurish-yasash bola faoliyatidagi murakkab turdagi faoliyatdan biri hisoblanadi. Bunda biz 
kattalarning badiiy, texnik-konstruktiv aloqalarini koʻramiz. 
Inson – bu yaratuvchi kuch. Bu uning shaxsiyatidagi asosiy sifatlaridan biridir. Bolada 
ijodkorlik xislati kichik yoshdan shakllana boshlaydi. Bu ijodkorlik qurish-yasash faoliyatida 
namoyon boʻladi.
 
Qurilish markazi bolalarga binolar qurish, balandlik nima, ogʻirlik nima 
ekanligini anglash imkonini beradi. U bolalarning matematik qobiliyatlarini rivojlantirishga, 
ijtimoiy koʻnikmalarni hosil qilishlariga yordamlashadi. Qurish-yasash faoliyati bolaning mayda 
mushaklarini rivojlantiradi, bolada oʻyin faoliyatini shakllanishiga ijobiy taʼsir etadi. Ushbu 
markazda bolalarga ilk matematik koʻnikmalar beriladi. Bolalar mustahkam, foydali matematik 
bilimlarni oʻzlari oʻrab turgan dunyodan oladilar. Ushbu markazda boshqotirma va konstruktor 
kabi bolalar yigʻishi va sochib tashlashi mumkin boʻlgan narsalar toʻplanadi. Bu yerda, 
shuningdek, bolalarning bir xilda taqqoslashlari, turlicha tasniflashlari, sanashlari uchun yordam 
beradigan oʻyinlar ham boʻlishi kerak. Bunday materiallar ham aqliy qobiliyatni oʻstiradi, ham 
nozik harakatlanishni rivojlantiradi, ham oʻzini boshqarishni oʻrgatadi.

---

348 
Til va nutq markazi 
Maktabgacha taʼlimning asosiy vazifalaridan biri nutqni toʻgʻri shakllantirishdan iborat. 
Bolaning nutqi qanchalik boy va ravon boʻlsa, u oʻz fikrini keng bayon eta oladi, atrof olamni 
anglash imkoniyati kengayadi, kattalar va tengdoshlari bilan mazmunli muloqotga kirishadi, ruhiy 
rivojlanishi faollashadi. Shuning uchun tarbiyachi oʻz vaqtida bolaning nutqini toʻgʻri 
shakllantirish ustida ishlashi lozim. Bola nutqining rivojlanishida tarbiyachi nutqining ahamiyati 
katta. Ona tilida mukammal soʻzlashgan, nutq madaniyati toʻgʻri shakllangan, talaffuzda toza, 
ravon nutqqa ega tarbiyachi – bola uchun eng birinchi nutq oʻstiruvchi manba hisoblanadi. 
Mashgʻulotlarning muntazam ravishda olib borilishi, bola bilan suhbatlar uyushtirish, tarbiyachilar 
tomonidan nutq va til markazining toʻgʻri jihozlanishi, bola nutqining rivojlanishiga ijobiy taʼsir 
koʻrsatadi. Bu tinch markaz boʻlib, bu markazda bolalar kitoblarni koʻrib chiqishlari, bir-birlariga 
“oʻqib berishlari” mumkin, shuningdek, bu yerda tarbiyachi yoki koʻngilli yordamchi bolalarga 
kitobni ovoz chiqarib oʻqib berishi mumkin. Bolalarga kitobchalarni oʻz qoʻllari bilan yasash, 
mavzu (syujet)larni oʻylab topish, hikoyalar eshitish taklif etiladi.