B. R. Nazarov oliy geodeziya

Dinamik triangulyatsiya yoki harakatlanuvchi vizir nishonli tri-angulyatsiya. Bu usulning mohiyati quyidagidan iborat. Aytaylik, boshlang‘ich A va B punktlarning koordinatalari ma’lum va un­ dan ancha uzoqda joylashgan va bu punktlardan ko‘rinmaydigan C va D punktlarning koordinatalarini aniqlash talab etilgan bo‘lsin (3.6-rasm).


3.6-rasm. Dinamik triangulyatsiya chizmasi

Masala quyidagi tarzda yechiladi, A va D punktlarining taxmi­ nan o‘rtasidan AD chiziqga perpendikular yo‘nalishda uchayot­ gan samolyot yoki vertolyotdan yonayotgan m nishon tashlanadi va u barcha to‘rtta punktdan bir vaqtda sinxron ravishda kuza­ tiladi (boshlang‘ich va aniqlanuvchi) nishonning har bir m₁, m₂ ...

holatida sxemada ko‘rsatilgan gorizontal burchaklari o‘lchanadi. AB ma’lum tomondan va unda o‘lchangan burchaklardan foy­

dalanib, ABm₁, ABm₂, ... uchburchaklar yechiladi va so‘ngra m₁, m₂ ... m_n nuqtalarning koordinatalari hisoblanadi. Nuqtalarning koordi­ natalari (m_i (i = 1,2, ... n)), C va D punktlarda o‘lchanilgan gorizontal

burchaklar bo‘yicha bu punktlarning koordinatalari aniqlanadi. Dinamik triangulyatsiya usuli 1920-yili finlyandiyalik geode­

zist Vyayselya tomonidan taklif etildi. 40-yillarda bu usul yor­ damida Afrika va Yevropa triangulyatsiyasi (Krit oroli orqali), Daniya va Norvegiya triangulyatsiyasi (Skagerrak bo‘g‘ozi orqali) o‘zaro birlashtirildi.