B. Q. Haydarov

O‘NLI KASRNI O‘NLI KASRGA BO‘LISH 
43- §.

---

195
Masalan, 39,12 : 0,0001 = 39,12
00
: 0,0001 = 391200.
O‘nli kasrni 0,1; 0,01; 0,001 va hokazo sonlarga bo‘lish — uni mos ravishda 
10, 100, 1000 va hokazo sonlarga ko‘paytirish demakdir. 
Shuningdek, o‘nli kasrni 10, 100, 1000 va hokazo sonlarga bo‘lish — uni mos 
ravishda 0,1; 0,01; 0,001 va hokazo sonlarga ko‘paytirish demakdir.
Savollarga javob bering!
1. O‘nli kasrlarni bo‘lish qoidasini ayting va uni misollarda tushuntirib bering.
2. 
O‘nli kasrlarni vergullarga e’tibor bermasdan bo‘lishganda, hosil bo‘lgan 
bo‘linmadagi vergul qanday qo‘yiladi?
3. Kasr sonni 0,1; 0,01; 0,001 va hokazo sonlarga bo‘lish qanday amalga 
oshiriladi?
4. Kasr sonni 10, 100, 1000 va hokazo sonlarga bo‘lish qanday amalga oshiri-
ladi?
Sinfda bajariladigan mashqlar
991.
Hisoblang: 
a) 0,9 : 3; 
b) 7,5 : 3; 
d) 1 : 2; 
e) 1,8 : 6;
f) 4,5 : 3; 
g) 2,4 : 3; 
h) 3 : 2; 
i) 0,54 : 2.
992. 
Tushirib qoldirilgan sonlarni ayting:
a) 3 ∙ 
…
= 3,6;
b) 2 ∙ 
…
= 5;
d) 
…
∙ 2 = 0,8;
e) 10 ∙ 
…
= 3;
f) 0,3 : 
…
= 0,03; 
g) 
…
: 0,3 = 3; 
h) 
…
: 0,5 = 2;
i) 5 : 
…
= 2;
j) 0,9 : 
…
= 0,09.
993.
Bo‘lishni bajaring:
a) 17,4 : 0,6; 
b) 30,6 : 0,9;
d) 17,28 : 7,2;
e) 4,95 : 1,5; 
f) 0,343 : 0,7;
g) 1,624 : 5,6;
h) 3,36 : 1,5; 
i) 8,46 : 1,2;
j) 10,01 :9,1.
994.
Bo‘lishni bajaring:
a) 512 : 0,16;
b) 198 : 0,036; 
d) 12,25 : 0,005; 
e) 15,3 : 0,015;
f) 81,2 : 0,35;
g) 1050 : 4,2. 
995.
Bo‘lishni bajaring:
a) 8,9 : 0,4; 
b) 3, 08 : 0,05; 
d) 77,7 : 0,37;
e) 0,2106 : 3,9;
f) 1,23 : 0,6;
g) 28,42 : 1,4;
h) 11,1 : 0,04;
i) 0,04 : 2,5;
j) 3,534 :0,5.
996. 
Bo‘lishni bajaring:
a) 12 : 0,3; 
b) 6 : 0,6; 
d) 15 : 0,1;
e) 48 : 0,8; 
f) 0,35 : 0,007;
g) 1,6 : 0,2;
h) 0,24 : 0,12;
i) 0,3 : 0,3;
j) 0,15 :0,5.
997.
Hisoblang. Natijani ko‘paytirish orqali tekshiring:
a) 8,04 : 6,7; 
b) 1,072 : 0,8;
d) 0,945 : 1,8;
e) 70 : 5,6; 
f) 14,23 : 0,1;
g) 0,24 : 0,001;
h) 12,24 : 0,12;
i) 9,39 : 0,3;
j) 15,15 : 0,5.

---

196
998. 
Abdurahmon qadamining uzunligi 0,45 m. U 54 m yo‘l yurishi uchun necha 
qadam tashlashi kerak?
999.
Bo‘lishni bajaring:
a) 54,0204 : 4,2; b) 0,45716 : 0,22; d) 11,648 : 5,6; e) 105,3535 : 3,5;
f) 1 : 0,8; 
g) 3 : 0,75; 
h) 10 : 2,5; 
i) 1 : 12,5.
1000.
Agar: a) 
a
= 2,3712, 
b
= 1,45, 
d
= 0,31; b) 
a
= 0,273, 
b
= 4,38, 
d
= 4,12 
bo‘lsa,
M = 
a
 : (
b
 – 
d
)
formula bo‘yicha 
M
ning qiymatini toping.
1001.
Amallarni bajaring:
a) (131,4 – 80,8) : 2,3 – 21,84; 
b) 8,16: (1,32 + 3,48) – 0,345.
1002.
Qimmatbaho toshlarni tortishda massa birligi – qirot qo‘llaniladi. Bir qirot 
0,2 grammga teng. Agar olmos 
0,9 g bo‘lsa, uning massasini 
qirotda ifodalang.
1003.
Mosh ekishda 0,24 ga yerga 
0,03 t urug‘ sepiladi. 2 t urug‘ni 
qanday maydonga sepish 
mum kin?
1004.
 
1-
 
rasmga ko‘ra tenglama tuzing va uni yeching.
1005. 
Tenglamani yeching:
a) 1000 – 0,708 
x 
= 999,57166; 
b) (
x 
+ 26,1) ∙ 2,3 = 70,84;
d) (
x 
– 1,2) : 0,604 = 21,14;
e) (10,49 – 
a
) : 4,02 = 0,805;
f) 8,2
x 
– 4,4
x 
= 38,38; 
g) 9
a
– 8,67
a
= 0,6699.
1006.
Qalaydan ikkita buyum quyildi. Birinchi buyumga 6,3 sm
3
, ikkinchisiga 
4,9 sm
3 
qalay ketdi. Agar kichik buyumning massasi 22,05 g bo‘lsa, katta 
buyumning massasi qancha?
1007.
 
Toshkentdan Samarqandgacha bo‘lgan masofa 
300 km. Bu masofani «Afrosiyob» tezyurar poyezdi 
2 soat 30 minutda bosib o‘tadi. «Afrosiyob» tezyurar 
poyezdining tezligini toping.
1008.
Ifodalar qiymatini taqqoslang:
a) 307,495 – 87,495 : (31,7 – 3,2) va 29,8 ∙ 105;
b) 67,75 ∙ 3,81 + 32,25 ∙ 3,81 va 380 ∙ 1,976 – 380 ∙ 0,976.
1009.
Xatolikni toping va to‘g‘ri tenglikni yozing: 
a) 2,58 : 1,2 = 258 : 12; 
b) 9,12 : 0,3 = 9,12 : 3.
4,150
12,450
a
a
a
a
a
a)
b)
1- rasm
m

---

197
1010. 
Ifodaning qiymatini toping:
a) 12,444 : (7 – 2,92) + 1,03 ∙ (13,65 – 3);
b) 0,56994 : (1 – 0,195) – 0,28623 : (1 – 0,594); 
d) (3,4 : 17 + 1,7 : 34) ∙ 4,2 + 8,25 : 3; 
e) ((4,1 – 2,5 + 1,07 – 0,08) ∙ 0,41 ∙ 5) : 0,41.
1011.
Hajmi 50 sm
3
bo‘lgan alumin sharning massasi 135 g. Agar 1 sm
3
aluminning massasi 1 sm
3
temirning massasidan 5,2 g kam bo‘lsa, 
shunday hajmdagi temir sharning massasi qancha bo‘ladi?