B. N. Xodjimuratova Nizomiy nornli tdpu "Maktabgacha ta'lim metodikasi"

to ‘g ‘risida bilimga  ega bo'lishi;

-asosiy  matematik  tushunchalami,  elementar  matematik  tushunchalami 

shaklllantirishning  shakl  va  metodlari,  maktabgacha  taTim  muassasasi  va 

maktab  xamkorligidagi  ishlarni,  turli  taTim  muassasalarida  turli  sharoitda

3

---

pedagogik  jarayonni  o'ziga  xos  xususiyatlari  va  mazmunini 

tashkil  etishni 

bilishi, ko 'nikma hosil qilish i;

-ta 'lim   jarayonini  rejalashtirish ,uning natijalarini taxlil qilish va baxolash. 

Xar  kungi  ta ’lim  va  tarbiyaviy  ishni  dastur  asosida  tashkil  etish,pedagogik 

diagnostik  ishni  tashkillashtirish.  Bolalami  matematik  jixatdan  bilim  olishlari 

uchun  shart- sharoit yaratish 

malakalariga  ega  bo‘lishi  lozim.

Fanning  o'quv rejasidagi  boshqa  fanlar bilan o'zaro  bog'liqligi va

uslubiy jihatid an  uzviylig i,  ketma  - ketligi

*

«Maktabgacha  taMimda  elementar  matematik  tasawurlam i  shakllantirish 

metodikasi»  fani  umumkasbiy  fanlar  qatoriga  kirib,  4  semestrda  o‘qitiladi. 

Dastumi 

amalga  oshirish  o ‘quv  rejasida  rejalashtirilgan 

umumkasbiy 

(maktabgacha  pedagogika,  nutq  o‘stirish  metodikasi,  bolalami  tabiat  bilan 

tanishtirish  metodikasi, 

estetik  tarbiya)  va  ixtisoslik  (bolalarni  maktabga 

tayyorlash metodikasi) fanlaridan yetarli  bilim  va ko‘nikmalarga ega bo‘lishlikni 

talab  etiladi.  Predmetlararo  bog'lanish  to 'g ’ri  amalga  oshirishi  uchun  buni 

o'quv rejasi tuzilishida  hisobgaolish  muhimdir.

Fanning  ta'lim dagi  o'rni

Maktabgacha  ta’lim  muassasalarida  ta’lim-tarbiyani  pedagog-tarbiyachi 

amalga  oshiradi.  U  pedagogik  jarayonda  markaziy  o'rinni  egallaydi.  Shuning 

uchun  tarbiyachi  o‘z  sohasini  chuqur  bilishi,  xar  xil  metodik  vositalami  yaxshi 

egallagan,  puxta  pedagogik  -psixologik  tayyorgarlikka  ega  bo‘lishi  muhimdir. 

Maktabgacha  yoshdagi  bolalarda  matematik  tassavvurlarni  shakllantirish 

jarayonida  ularga  oddiy  matematik  tushunchalarni  o'rgatibgina  qolmay,  ayni 

vaqtda  bolalaming  mantiqiy  tafakkurini  o ‘stirish,  mustaqillik  faoliyatini 

shakllantirish,  maqsadga  intilish, 

topshirilgan 

vazifani  mas'uliyat  bilan

bajarish,  o‘z  oldiga  qo‘ygan  maqsadga  erishish, 

qafiyatlilik, 

muomala 

madaniyatini  shakllantirish  ham  muhimdir.

Fanni  o'qitishda  zam onaviy axborot  va  pedagogik texnologiyalar

«Maktabgacha ta'limda elementar matematik tasavvurlarni  shakllantirish

metodikasi»  fanini  o'zlashtirishlari  uchun  o'qitishning  ilg'or  va  zamonaviy 

usullaridan  foydalanish,  bunda  axborot  va  pedagogik  texnologiya  yutuqlari  va 

imkoniyatlaridan  foydalanish  ko'zda tutiladi.  Ma'ruza  va  amaliy  mashg'ulotlar 

turli  texnik vositalar  bilan jihozlanishi  kerak.  Fanni  o'qitishda darslik,  o'quv  va 

uslubiy  qo'Hanmalar,  ma'ruza  matnlari,  tarqatma  materiallar,  internet  saytlari 

ma'lumotlaridan foydalaniladi.

4

---

Asosiy qism

Fanning  nazariy (lektsiya)  m ashg'ulotlari  m azmuni

Elem entar matematik tasavvurlarni shakllantirishning nazariy va  didaktik

asoslari

Maktabgacha  yoshdagi  bolalarda  elementar  matematik  tasawurlarni 

shakllantirish  asoslari  va  metodikasi  kursining 

nazariy  asoslari.  Predmetlar 

to‘plami  va  o‘ziga  xos  xususiyatlari;  to‘plamning  xarakteristik  xususiyatlari; 

universal  to‘plam.  Munosabatlaming  xususiyatlari.  Ekvivalentlik  munosabati. 

Tartib  munosabati.Muxammad  ibn  Muso-al  Xorazmiy,  Umar  Xayyom, 

Nasriddin 

Tusiy,  Jamshid  qiyosiddin  al-Koshiy, 

Ulug‘bek  asarlarida 

arifmetikaning  rivojlanishi 

haqida 

dastlabki  ma'lumotlar.  Psixologik  -  

pedagogik  adabiyotlarda 

maktabgacha  yoshdagi  bolalarda 

matematik 

tasavvurlami  rivojlantirish  masalalari.  YTTixiyeva,  F.N.Blexer,  maktabgacha 

yoshdagi 

bolalami 

matematika 

elementlariga 

o'rgatish 

to‘g‘risida. 

0 ‘zbekistondagi  MTM  elementar  matematik  tasavvurlami 

shakllantirish

metodikasi  asoslarining  rivojlanishi.

M aktabgacha yoshdagi  bolalarni  matematika  elementlariga 

o‘rgatishini  tashkil  qilish

Maktabgacha 

yoshdagi 

bolalarda 

matematik 

tasavurlami

shakllantirishda  ta'limning 

asosiy  didaktik  prinsiplarini  amalga  oshirish. 

M TM turliyosh  guruhlarida matematika  mashg‘ulotlarini  o ‘tkazish  metodikasi 

va  tashkil  qilish  xususiyatlari.  Matematika  mashg‘ulotlarini  o‘tkazishga 

qo'yiladigan  metodik  talablar:  mashg‘ulotlaming 

davomiyligi,  ularning 

davriyligi,  dastur  materialini  bo‘laklarga 

bo‘Iib  batafsil  taqdim  etishning 

zarurligi.  Mashg‘ulotlarn  o‘tkazishda  didaktik  materiallar  va metodik  usullami 

almashtirish. 

Tushuntirish, 

namuna,  namoyish  qilishlaming  roli.Dastur 

materialini  o‘rganishning  turli  bosqichlarida  o‘yin 

usullari  tutgan  o‘mi. 

Matematik  bilimlami  o‘zlashtirishda  amallar  va  mashqlaming  ahamiyati. 

Mashg‘ulotda  tarbiyachining faoliyatiga qo‘yiladigan talablar.

K o ‘ plik, son,  hisob, kattalik, fazo,  geometrik shakl va  figuralar 

haqidagi  tasavvurlarni  shakllantirish  metodikasi

Hayotning  uchinchi  va  to‘rtinchi  yilida  bolalarda miqdoriy tasavvurlarni 

rivojlantirish.  Ilk  va  maktabgacha yoshdagi  bolalaming  predmetlar  miqdorini 

idrok  qilish,  esda  olib  qolishi  va  taqqoslashning  o‘ziga  xos  xususiyatlari. 

To'plam 

haqidagi  tasawurlarni 

shakllantirishning 

sensor  asoslari. 

To‘plamlaming  tengligi  va teng  emasligi  haqidagi  tasawurlami  shakllantirish. 

0 ‘yinlar va o‘yin  mashqlaridan foydalanish.

5

---

Bolalarda  miqdor  haqidagi  tasawurlarni  shakllantirish  vazifalari  «Ko‘p» 

va «Bitta»,  «Ko‘p»  va  «kam»  o'rtasidagi  o‘zaro  munosabat  bilan  tanishtirish 

va  butunni 

elementlarga  ajratish.  Bolalami 

predmetlami 

turli 

belgilar 

bo'yicha gumhlashga o‘rgatish.

Predmetlami  gorizontal  bo‘ylab  joylashtirishda  ko‘z  va  o ‘ng  qo‘lning 

chapdan  o‘ngga  qarab  harakatlanishini  rivojlantirish.  Bolalaming  quyidagi 

ifodalami  tushunishi  va  o ‘zlashtirish:  qancha bo‘lsa -  shuncha teng.  Ko‘p-kam 

(miqdor bo‘yicha) bittadan, bitta ham yo‘q. Gaplami to‘g‘ri  tuzishga o'rgatish.

Bolalarda  son-sanoq  haqidagi  b ilim la rn i  shakllantirish sanashga 

o‘ rgatish

Sanash  va 

0

‘lchash  jarayonida  bolalarda  butun  sonlar  qatori  haqidagi 

tasavvurlarini  rivojlantirishning  o‘ziga  xos  xususiyatlari.  Sanash  faoliyatining 

rivojlanish  bosqichlari

Sanash  natijalari  predmetlarining  sifat  belgilari  va  ulaming  fazoviy 

joylashuviga  bog'liq  emasligi.  Sonning  belgisi  bo'yicha  o‘ziga  xosligini 

umumlashtirish.  Bolalami  butun  predmetni teng  boMaklarga boMishga o‘rgatish.

Bolalarda  predm etlarningoM cham i va  ularni  oMchash 

haqidagi  tasavvurlarni  shakllantirish

OMchash  haqida  tushuncha,  oMchamning  asosiy  xususiyatlari,  ilk  va 

maktabgacha  yoshda  bolalaming  predmetlaming  oMchamni  idrok  qilishning 

o‘ziga  xos  xususiyatlari.  Predmetlar  oMchamini  idrok  qilish  va  taqqoslashda 

so‘zning roli.

Bolalarda  prem etlarning  shakli  haqidagi  tasavvurlarni shakllantirish

Geometrik  figura  predmetlaming  shaklini  idrok  qiiish  etaloni  sifatida. 

Bolalarning  predmetlar shakli  va geometrik  figuralarni  idrok  qilishning  o‘ziga 

xos  xususiyatlari. Tadqiq  qilish  amallari  va ularning  shaklini  bilishdagi  roli. 

Shakl haqidagi tasavvurlami  idrok qilish va shakllantirishda so‘zning roli

Geometrik 

figuralami  turli  belgilari  bo‘yicha  guruhlarga 

ajratish. 

Geometrik  figuralami  burchaklari,  tomonlari,  soni  bo‘yicha  taqqoslash;  ularni 

oMchash;  umumlashgan tushunchalarni  shakllantirsh.

Bolalarda  fazoviy  tasavvurlarni  shakllantirish

Fazo  va  fazoda  moMjal  olish  haqida  tushuncha.  Bolalarda  fazoda 

moMjal  olishni  rivojlantirishning  xissiy  asosi.  Idrok  qilish  va  fazoda  moMjal 

olishda  so‘zning  roli.  Bolalaming  tevarak  atrofidagi  fazoda  moMjal  olishni 

o‘zlashtirish.  Ko‘rib idrok qilish va oMchash asosida fazoni idrok etishi.

6

---

Vaqt  va  uning  o ‘ziga  xos  xususiyatlari.  Turli  maktabgacha  yoshdagi 

bolalaming  vaqtni  idrok qilishi.

Katta  maktabgacha  yoshdagi 

bolalarda 

vaqtni  xis  qilishni  rivojlantirish. 

Faoliyatni  vaqtda  rejalashtirish,  ajratilgan  vaqtga  va  ish  kolam iga  bog‘liq 

holda  ishning  tempi va ritmini tartibga solish qobiliyatini rivojiantirish.