B. M. Azizov, I. A. Israilov, J. B. Xudoyqulov

Miqdor o‘zgaruvchanlik
. Miqdor o‗zgaouvchanlikning asosiy 
tavsiflari-o‗rtacha ariftetik 
 
x
, dispersiya ( 
s
2
) ,
standart chetlanish (s) , 
o‗rtacha arifmetik xato (
x
S
) , korrelyasiya koeffitsienti (V) va o‗rtacha 
tanlamaning nisbiy xatosi ( 
x
S
%) kiradi. 
O‗rtacha arifmetik ko‗rsatkich 
x
 
deganda keng ma‘nodagi barcha 
umumiy abstrak tuo‗unchalar tavsifi tushuniladi. Agar barcha variantlar 
yig‗indisi (
n
X
X
X



...
2
,
1
) ni 

1
X
orqali , barcha variantlar sonini
n 
orqali 
ifodalasak oddiy o‗rtacha arifmetik quyidagicha ko‗rinishga ega bo‗ladi : 
x
= 
n
X


Tartibga keltirilgan o‗rtacha arifmetik quyidagi formula yordamida 
hisoblanadi : 

---

216 
x
=
n
fX
f
f
f
X
f
X
f
X
f
n
n
n








.....
......
2
1
3
2
1
1
 
Bu erda X- belgilarning ifodasi ,variantlar 
f 
– har bir variantda uchraydigan chastotalar , belgaoar 
n
- jami o‗rganilayotgan ifodalanishlar soni, jami 
chastotalar
summasi , ( n=

f
) 
O‗rtacha arifmetikning asosiy xumumiyati barcha ijobiy va salbiy
cheklanishlarning summasi bir xilligini , ya‘ni barcha alohida variantlarni
x
bir
 
xil nullarda markaziy cheklanish yig‗indisi : 


)
(
x
X