Б и р и н ч и булим

2.8-§. HARORAT O‘LCHASHNING ZAMONAVIY VOSITALARI
Haroratni yuqori aniqlikda o‘lchash bu juda murakkab jarayon. Ko‘rib chiqilgan yechimlar hal qilinayotgan masalaning faqat nazariy qismidir. Amalda faqat o‘lchash tizimini yaratish to‘g‘risidagina o‘ylashga to‘g‘ri kelibgina qolmay, balki olingan kattalikni nazorat–hisoblash majmuiga yoki ABS ga qanday qilib kiritish to‘g‘risida o‘ylashga to‘g‘ri keladi. Ko‘pincha o‘lchangan kattalik o‘zi bir boylikni ifodalaydi, biroq u tegishli boshqaruvchi ta’sir to‘g‘risida qaror qabul qilish uchun yoki keyinchalik ishlov berish va tahlil qilish uchun boshqarish tizimining ma’lumotlar bazasiga kiritilishi kerak. Datchikdan olingan signalni filtrdan o‘tkazish zarur, chunki ko‘pincha o‘lchashlar sanoat xalaqitlari sharoitida o‘tkaziladi va o‘lchash qismini boshqarish majmuidan ajratib turadigan galvanik ajratgich (izolyatsiya) bo‘lishi maqsadga muvofiqdir. Shuning uchun “eskicha” usulda bajarilgan savodli yechim taqdim etilsa, u yetarlicha murakkab, qo‘pol va norentabel bo‘lishi aniq bo‘lib qoladi. Biroq, agar signallarni me’yorlashning klassik masalasini yechishga, ularni filtrlash va tizim qismlarini galvanik ajratishga ehtiyoj bor ekan, u holda sanoat avtomatlashtirish vositalari bozorida tegishli tayyor yechimlar mavjudligi ehtimoli bor. Mazkur holda Data forth firmasining modullari qiziqish uyg‘otadi. Agar haroratni termoqarshiliklar yordamida o‘lchash to‘g‘risida aniq gapiradigan bo‘lsak, u holda bu firma taklif etayotgan yechim juda sodda ko‘rinadi: datchik, masalan Pt100 platinali qarshiliklar termometri olinadi va SCM5B34 yoki SCM5B35 moduliga ulanadi (2.28 – rasm, a,b,v).

Rasmda qarshilik termometrining RTD ikki, uch va to‘rt simli ulanishi variantlari ko‘rsatilgan. Shuni aytib o‘tish joizki, ikki simli ulanish ulovchi simlarning uzunligi uncha katta bo‘lmagan va o‘lchashlarning pretsizion aniqligi talab etilmaydigan tizimlarda foydalaniladi, bunday konfiguratsiyaning muhim xususiyati yechimning qiymati minimal ekanligidir. To‘rt simli ulanish, odatda o‘lchash labaratoriyalarida foydalaniladi. Bunday konfigurasiyada maksimal aniqlikka erishiladi. SCM5B35 moduli ana shu maqsadlar uchun maxsus ishlab chiqilgan. Uch simli ulanish ongli kelishuv sifatida ishtirok etadi, u sanoat avtomatlashtirishda ko‘pincha foydalaniladigan datchikni ulash varianti hisoblanadi. Bularning hammasi operativ xizmat ko‘rsatish uchun yetarlicha qulay va birlamchi o‘zgartgichlardan signallarni qurish imkonini beradi. Ishchi haroratlarning -40 dan ± 85 ⁰C gacha bo‘lgan keng oralig‘i ko‘pchilik hollarda modullarni o‘lchash nuqtasiga bevosita yaqin joyda, kompensatsiyalovchi simlarning qisqa uzunligi hisobiga mablag‘ tejab va qo‘shimcha isitish yoki sovitishdan voz kechib, joylashtirishga imkon beradi.

Yana shuni takidlash joizki, Data forth firmasi modullaridan foydalanish – signallari me’yorlashtirish masalalarining yagona yechimi emas, biroq uni shubhasiz davr bilan tekshirilgan klassikaga taalluqlilar toifasiga kiritish mumkin.