B. B. Berkinov, Ye. A. Yarmolik, Q. Q. Quvnoqov


 Rejalashtirishning asosiy vazifalari va bosqichlari



Download 2,02 Mb.
Pdf ko'rish
bet64/195
Sana18.01.2022
Hajmi2,02 Mb.
#390083
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   195
Bog'liq
indikativ rejalashtirish

4.2. Rejalashtirishning asosiy vazifalari va bosqichlari 
 
Rejalashtirish 
vazifalarini 
yoritishda 
rejalashtirishning 
qator 
usullariga  to’xtalib  o’tiladi.  Mazkur  usullari  ro’yxati  va  ularning 
rejalashtirish bosqichlariga mos kelishi 1-jadvalda keltirilgan.  
Rejalashtirish 
jarayonining 
birinchi 
bosqichi 
maqsadlarni 
shakllantirishdan iborat.  
Maqsadlarni  shakllantirish 
–  bu  keyingi  harakatlar  uchun  aniq, 
tarkiblangan  va  amalga  oshirish  uchun  yaroqli  bo’lgan  me’yorlar  tizimini 
yaratish.  
Rejalashtirishda,  agar  aniq  ifodalangan  maqsadlar  tizimi  mavjud 
bo’lmasa,  ushbu  bosqich  alohida  ahamiyatga  ega.  “Maqsadlarni 
shakllantirish” bosqichi vazifalarining hal etilishi keyingi harakatlar uchun 
me’yorlarni  aniq  belgilashga  yordam  beradi.  Agar,  aksincha,  maqsadlar 
tizimi  mavjud  bo’lsa,  u  holda  rejalashtirish  jarayonining  birinchi 
bosqichidan, odatda, voz kechish mumkin. Maqsadlarni shakllantirishdagi 
asosiy  vazifalar  quyidagilardan  iborat:  maqsadlarni  topish,  maqsadlarga 
aniqliklar kiritish, maqsadlarni tarkiblash, maqsadlarning amalga oshirilish 
imkoniyatini tekshirish, maqsadlarni tanlash.  
Ularda  yuqori  tartibdagi  boshlang’ich  maqsadlar  belgilanadigan 
tadbirlarga  maqsadlarni  topish  deyildi.  Boshlang’ich  maqsadlardan  turli 
darajadagi  quyi  tartibning  alohida  maqsadlari  ajratiladi.  Quyi  maqsadlar 
yuqori 
maqsadlarga 
bo’ysunadi.  Ehtimoliy  maqsadlar  ularning 
boshlang’ich  maqsadlarga  mos  kelishini  o’lchash    orali  muntazam 
tekshirilib turiladi.  
Maqsadlarga  aniqliklar  kiritish  maqsadlar  mazmuni,  shakllari, 
atamalar,  alohida  maqsadlar  cheklovlarini  yanada  aniq  belgilashni 
anglatadi.  Maqsadlarga  aniqliklar  kiritish  va  maqsadlarni  topish  o’zaro 


 
70 
uzviy bog’langan. Aniq ifodalanadigan maqsadlar ancha aniq rejalashtirish 
va  nazorat  qilish  imkonini  beradi  va  bu  bilan  boshqaruvning  barcha 
vositalarining ta’sirchanligini oshiradi.  
Maqsadlarni tarkiblashda barcha topilgan maqsadlarni ko’p pog’onali 
tartibga keltirishga intilinadi. Bunda turli maqsadlar maqsadlar ierarxiyasi 
(maqsadlar  tizimi)  bo’lishi  mumkin.  Maqsadlarning    «teleologik» 
ierarxiyasi  yuqori  va  quyi  tartib  maqsadlarli  “maqsad  va  vosita” 
munosabatida  bo’lgan  holatda  yuzaga  keladi.  Maqsadlarning  mantiqiy 
ierarxiyasi  tushunchalarning  muayyan  tizimini  qo’llashdan  kelib  chiqadi. 
Agar R davrining foydasi quyidagicha aniqlansa: 
R = (davr daromadi) – (davr xarajatlari),  
u  holda  davr  foydasi  daromad  va  xarajatlarga  qaraganda  yanada 
yuqori tartib maqsadi hisoblanadi. Ustuvor yo’nalishlar bo’yicha ierarxiya 
maqsadlarning  yana  bir  ierarxiyasi  bo’lib,  unda  yuqori  tartib  maqsadlari 
sifatida  ularni  amalga  oshirishda  yuqori  ustunlik  beriladigan  maqsadlar 
ko’rib  chiqiladi.  Qarorlar  qabul  qilishdagi  maqsadlar  nisbatiga  ko’ra 
maqsadlar  ierarxiyasi  qarorlar  qabul  qilish  modeli  uchun  maqsadlarning 
ahamiyatini  hisobga  olish  asosida  shakllanishi  mumkin.  Bunda  asosiy 
maqsadlar  ikkinchi  darajali  maqsadlardan  farq  qiladi.  Va,  nihoyat, 
korxonani  boshqarish  unsurlari  bilan  shakllanadigan  va  korxona 
maqsadlari,  bo’linmalar  maqsadlari,  bo’limlar  maqsadlari  va  lavozim 
maqsadlarining  ajralishiga  olib  keluvchi  maqsadlarning  tashkiliy 
ierarxiyasi haqida ham to’xtalib o’tish lozim. Agar boshqaruv tizimi bilan 
maqsadlar  tizimini  o’zaro  muvofiqlashtirish  zarur  bo’lsa,  maqsadlarning 
ushbu ierarxiyasi dastlabki o’ringa chiqadi. 
Maqsadlarni  tanlash  (maqsadlar  bo’yicha  qarorlar  qabul  qilish) 
deganda  qarorning  pochta  orqali  qabul  qilinishiga  olib  keluvchi 
harakatlarni  tushunish  lozim.  Agar  maqsadlarning  bir  necha  muqobil 
tizimlari  ishlab  chiqilgan  bo’lsa,  u  holda  yuqori  tartib  maqsadlariga 
erishishni yaxshiroq ta’minlaydigan maqsadlar tizimini tanlash zarur. 
       Maqsadlarning  amalga  oshirilish  imkoniyatini  tekshirish  tamoyili 
alohida  maqsadlar  texnik-iqtisodiy  shartlar,  maqsadlar  tizimining  tarkibi, 
xodimlarning  mavjudligi  nuqtai  nazaridan  erishilajakligini,  amalga 
oshirilajakligini  aniqlashga  yo’naltirilgan.  Tarkibiy-maqsadli  jihat 
maqsadlarning  ularning  birgalikda  mavjud  bo’la  olishligi  bo’yicha 
munosabatlarini qamrab  oladi. Bunda  maqsadlar  birgalikda mavjud bo’la 
olishi  ham,  bo’la  olmasligi  ham  mumkin.  Birgalikda  mavjud  bo’la 
oladigan  maqsadlar  xolis  (betaraf)  va  bir-birini  to’ldiruvchi  maqsadlar 
bo’lishi  mumkin.  Birgalikda  mavjud  bo’la  olmaydigan  maqsadlar  haqida 


 
71 

Download 2,02 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   195




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish