B abdullayeva, M. Usmonbayeva, O’. Asqarova, F. Ehsonova, S. Hakimov

 
Masofaviy ta’lim 
(lot. “distantia” – masofadan foydalanish) – 1) o’qituvchi va 
o’quvchi  o’rtasidagi  to’g’ridan-to’g’ri,  shaxsiy  aloqasiz  “masofadan  o’qitish” 
imkonini 
yaratib 
beruvchi 
zamonaviy 
axborot 
va 
telekommunikatsion 
texnologiyalardan  foydalanishga  asoslangan  o’qitish  jarayonining  o’ziga  xos  yangi 
shakli;  2)  muayyan  nuqtadan  axborot-kommunikatsiya  vositalari  (video,  audio, 
kompyuter,  multimedia,  radio,  televidenie  va  b.)  yordamida  ta’lim  xizmatlarini 
ko‘rsatish,  ta’limiy  mahsulotlarni  tarqatish  va  etkazib  berishdai  an’anaviy  hamda 
innovatsion  shakl,  metod,  vositalarga  asoslangan  holda  ta’lim  resurslaridan 
foydalanishga yo‘naltirilgan ta’lim.  

---

 
126 
Masofaviy  ta’lim  texnologiyasi  1969  yilda  Angliya  premer-ministri  G.Vilson 
tashabbusiga ko’ra shakllantirilgan deb hisoblanadi. Ammo masofadan o’qitish ancha 
oldinroq, ya’ni, birinchi barqaror, muntazam pochta aloqasining shakllanish davrida 
yuzaga  kelgan.  1858  yildan  boshlab  London  universitetida  barcha  xohlovchilarga 
ularning  mustaqil  bilim  olishlari,  turli  ixtisoslik  va  sohalardagi  akademik  daraja 
uchun  imtihon  topshirishlariga  ruxsat  etilgan.  1938  yildan  buyon  Sirtqi  ta’lim 
bo’yicha Xalqaro kengash, 1982 yildan boshlab, Masofaviy ta’lim bo’yicha Xalqaro 
Kengash  nomi  bilan  mashhur  xalqaro  ta’lim  tashkilotlari  sifatida  faoliyat 
ko’rsatmoqda. 
Masofaviy  ta’lim  quyidagi  imkoniyatlarga  ega:  1.  Ta’lim  olishga,  bilimlarni 
o’zlashtirishga  ijobiy  yondashuvni  ta’minlaydi.  2.  Pedagogik  jarayon  maqsadi 
sifatida  ta’lim  oluvchiga  aniq  yo’nalish  beradi.  3.  Metodologik,  nazariy  va  uslubiy 
bilimlarni  egallashga  imkoniyat  yaratadi.  4.  Bilish  faoliyatini  mustaqil  tashkil  etish 
imkonini  beradi.  5.  Turli  axborotlarini  izlash  va  ularni  o’zlashtirish  orqali  puxta, 
sifatli ta’lim olish uchun zarur shart-sharoitlarni yaratadi. Masofaviy  ta’lim negizida 
kompyuter ta’limini ham tashkil etish mumkin.  Bu turdagi ta’lim o’qitish jarayonini 
maxsus ta’lim dasturlariga muvofiq tashkil etilishini nazarda tutadi. Masofaviy ta’lim 
o’quv fanlari bo’yicha o’zlashtirish samaradorligini ta’minlash; idrok etish qobiliyati 
(qo’yilgan  m.i  hal  etish,  mustaqil  fikrlash,  kommunikativ  malakalarni  egallash 
(axborotni  to’plash,  analiz,  sintez  qilish)ni  rivojlantirish,  u  yoki  bu  ko’nikmani 
shakllantirishga  imkon  beradigan  jarayonlarga  e’tibor)ni  kuchaytirish  kabi 
imkoniyatlariga ega.