B. A. Xakimov biologiya fanidan masalalar

goll andri k irsiylanish
deyiladi. 
Eslatma: Autosomalarda joylashgan genlar ota-onadan qizlarga ham, o‗g‗il bolalarga ham 
o‗tadi. X -xromosomada joylashgan genlar onadan o‗g‗il bolalarga ham qiz bolalarga ham o‗tadi 
, otadan esa faqat qiz bolalarga beriladi. Y- xromosomada joylashgan genlar faqat otadan o‗g‗il 
bolalarga o'tadi. Y -xromosoma orqali irsiylanadigan ko‗p uchraydigan belgilarga quyidagilarni 
kiritish mumkin: 
1.gipertrixoz - quloq suprasining chekka qismlarida tuklar o'sib chiqishi bilan xarakterlanadi, 
faqat erkaklarda kuzatilib, kasallikbelgilari 17 yoshdan keyin namoyon bo‗ladi; 
2.sindaktiliya – erkaklar oyog‗ining panjalari orasida parda bo‗lishi
3.tepakallik. 
Mas ala: 
Miopiya, ya‘ni yaqindan ko‗rish kasalligi dominant belgi bo‗lib, autosoma 
xromosomada joylashgan, uning retsessiv alleli esa normal ko‗rishni ta‘minlaydi. Gemofiliya 
kasalligi jinsiy X-xromosomada, tepakallik geni esa Y- xromosomada joylashgan, ular retsessiv 
holda irsiylanadi. Barcha belgilari bo‗yicha geterozigotali ayol, normal ko‗ruvchi, gemofilik va 

---

146 
Xakimov Bahodir Absamatovich 91 971 61 42
tepakal erkakka turmushga chiqdi. Tug‗ilajak farzandlarning necha foizi ota genotipiga (a), necha 
foizi ona genotipiga (b) o‗xshaydi hamda genotip (c) va fenotip (d) bo'yicha qanday nisbatda 
ajralish namoyon bodadi? 
1)6,25%; 2)12,5%; 3)25%; 4) 1:1:1:1:1:1:1:1; 5) 1:2:2:4:1:2:1:2:1; 6) 1:2:1:2:1:1 
A)a-2; b-2; c-4; d-4 B)a-l;b-2; c-5;d-6 C)a-2;b-l; c-4; d-4 D)a-3; b-1; c-6; d-5 
Ishlanishi : 
masala shartiga ko‗ra, berilgan belgilarning genotipini yozib olamiz. Miopiya - 
AA yoki Aa, normal ko'rish - aa; gemofiliya emas - X
H
X
H
yoki X
H
X
h
(ayollarda) va X
H
Y 
(erkaklarda), gemofiliya - X
h
X
h
va X
h
Y; tepakallik faqat Y xromosomada joylashgan - XY
d
kabilar bilan belgilanadi. Barcha genlari bo‗yicha geterozigota ayol genotipi Aa X
H
X
h
bodadi. 
Normal ko‗ruvchi, gemofilik va tepakal erkakning genotipi esa aa X
h
Y
d
bodadi. Ularni o‗zaro 
chatishtiramiz. Bu genotiplardan gametalar olib, ularni Pennet katakchasiga joylashtiramiz.