B. A. Xakimov biologiya fanidan masalalar

 
H2N – aminogruppa 
 
COOH – karboksil gruppa
R – radikal (20 xil variantni hosil qiladi). 
Barcha aminokislotalar orasidagi farq radikalining o‗zgarishiga bog‗liq:
Radikal tarkibida yana bitta karboksil gruppa – COOH bo‗lsa ----- dikarbon kislota 
Aspartat kislotada, qo‗shimcha – NH2 bo‗lsa---- diaminokislota (masalan lizin hosil bo‗ladi).
Ular monoamino, monokarbon kislota, diaminokislota, dikarbon kislotalar deb ataladi. 
Radikal tarkibida gidroksil OH gruppa, sulfgidril – SH gruppalar tutadigan aminokislotalar ham 
bor. Oltingugurt saqlovchi sistein oqsil molekulalari tarkibida sisteinning ikkinchi molekulasi 
bilan disulfid
bog‗ – S – S – hosil qilib birikkan bo‗ladi.
Sistin deb ataladigan bu struktura bitta aminokislota hisoblanib oqsil molekulalarining ayrim 
qismlari yoki boshqa polipeptid zanjiri orasida ko‗prik tashkil qiladi.
Tarkibidagi radikal aromatik, geterotsiklik halqa tuzilishida bo‗lgan siklik aminokislotalar ham 
mavjud: aromatik aminokislotalar --- fenilalanin, tirozin
geterotsiklik aminokislotalar--- gistidin, triptofan 
Aminokislotalar bir-birlari bilan peptid bog‗i yordamida birikib oqsillarni hosil qiladi.

---

41 
Xakimov Bahodir Absamatovich 91 971 61 42
Aminokislotadagi aminogruppa va karboksil gruppalar birikishi natijasida bir molekula suv 
chiqib ketadi. 
Aminogruppa va karboksil gruppa o‗rtasida hosil bo‗lgan bog‗ peptid bog‗i deyiladi. 
 
Oqsillar Fizikaviy xossalari: 
Rangsiz, kristall, suvda eruvchan, organic moddalarda erimaydi. 
Aminokislotalar bir-biri bilan peptid bog‗i orqali bog‗lanadi: 
– C – N – Peptid bog‗i C – N o‗rtasida sodir bo‗ladi 
|| |
O H 
Tabiatda uchraydigan aminokislotalar soni 300 ga yaqin. Ulardan faqat 20 xiligina hamma 
oqsillar tarkibiga kiradi. Bir qanchalari faqat alohida organizmlar, ayrim oqsillar va peptidlar 
tarkibida uchraydi.