Азярбайъан республикасынын инсан щцгуглары цзря мцвяккили (омбудсман) Азярбайъанда


Щярби гуллугчуларын щцгугларынын мцдафияси



Download 1,91 Mb.
bet25/65
Sana21.02.2022
Hajmi1,91 Mb.
#13118
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   65
1.5. Щярби гуллугчуларын щцгугларынын мцдафияси
Азярбайъан Республикасы Конститусийасынын 9-ъу маддясиндя эюстярилир ки, Азярбайъан Республикасы юз тящлцкясизлийини вя мцдафиясини тямин етмяк мягсяди иля Силащлы Гцввяляр вя башга силащлы бирляшмяляр йарадыр. Конститусийанын 76-ъы маддясиндя ися вятяни мцдафия етмяк щяр бир вятяндашын боръу, вятяндашларын ясас вязифяляриндян бири кими гиймятляндирилмишдир.
Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляриндя апарылан ислащатларын ясас мягсяди юлкянин мцдавфия габилиййятинин вя тящлцкясизлийинин тямин едилмяси, йцксяк пешякарлыьы вя чевиклици иля сечилян ордунун йарадылмасыдыр. Бу мягсядля илк нювбядя бир сыра ваъиб мясяляляр щялл едилмяли, о ъцмлядян щярби хидмятин, бцтювлцкдя ордунун халг арасында щюрмят вя нцфузунун галдырылмасы, забит вя йа ясэяр олмасындан асылы олмайараг, щярби гуллугчуларын статусунун мющкямляндирилмяси цзря ъидди аддымлар атылмалыдыр. Тяхирясалынмадан низамнамядянкянар мцнасибятляря сон гойулмасына йюнялдилмиш тядбирляр щяйата кечирилмялидир.
Низамнамядянкянар мцнасибятлярин щюкм сцрян, йахуд дюйцшлярля ялагяси олмайан ясэяр иткиляриня йол верилян орду ганунвериъиликля цзяриня дцшян вязифяляри йериня йетирмяк игтидарында ола билмяз. Азярбайъанын Ермянистан Республикасынын тяъавцзц иля цзляшдийи бир дюврдя ися беля вязиййяти йалныз фаъия адландырмаг олар.
Бунунла беля, 2004-ъц илдя щярби гуллугчуларын щцгугларынын мцдафияси истигамятиндя дювлятимиз тяряфиндян бир сыра зярури аддымлар атылмышдыр.
«Щягиги щярби хидмят дюврцндя Чернобыл гязасынын нятиъяляринин арадан галдырылмасына ъялб едилмиш вя щямин гяза нятиъясиндя ялил олмуш щярби гуллугчулара дювлят гайьысынын артырылмасы щаггында» Азярбайъан Республикасы Президентинин 2004-ъц ил 30 ийун тарихли Сярянъамына ясасян, щягиги щярби хидмят дюврцндя Чернобыл гязасынын нятиъяляринин арадан галдырылмасына ъялб едилмиш вя щямин гяза нятиъясиндя ялил олмуш щярби гуллугчулара верилян айлыг мцавинят дюрд дяфя артырылараг, 80.000 манат мябляьиндя мцяййян едилмишдир.
Бундан башга, Азярбайъан Республикасы Президентинин мцвафиг фярманлары иля Мцдафия, Милли Тящлцкясизлик вя Дахили Ишляр назирликляринин, Дювлят Сярщяд Хидмятинин щярби гуллугчуларынын айлыг вязифя маашлары артырылмышдыр.
Азярбайъан Республикасынын 1997-ъи ил 3 октйабр тарихли Гануну иля тясдиг едилмиш «Щярби хидмяткечмя щаггында Ясаснамя»йя едилмиш ялавяляря ясасян, Азярбайъан Республикасы Силащлы Гцввяляриндя 15 тягвим или вя даща чох хидмят етмиш хидмяти мянзиллярдя йашайан вя йа йашайыш сащяси олмайан щярби гуллугчуларын (мцддятли щягиги щярби хидмят щярби гуллугчуларындан башга), ещтийата вя йа истефайа бурахылмыш щярби гуллугчуларын ганунвериъиликдя нязярдя тутулмуш гайдада 6 ай мцддятиня мцвафиг иъра щакимиййяти органы тяряфиндян йашайыш сащяси вя йа фярди йашайыш евинин тикинтиси цчцн мцяййян олунмуш гайдада бялядиййялярдян пулсуз торпаг сащяси алмаг щцгугу вардыр. Щямчинин йаша, хястялийя, штатларын ихтисарына, аиля вязиййятиня эюря ещтийата вя йа истефайа бурахылмыш забитляри, эизирляри вя мичманлары, мцддятдян артыг щягиги щярби хидмят щярби гуллугчуларыны бялядиййяляр торпагла «Щярби гуллугчуларын статусу щаггында» Азярбайжан Республикасы Ганунунун 12-ъи маддясиндя эюстярилмиш гайдада тямин едирляр.
Азярбайъан Республикасынын мцдафияси дювлятин мцстягиллийинин, ярази бцтювлцйцнцн, суверенлийинин вя ящалинин тяъавцздян горунмасынын тямин олунмасы мягсядиля дювлят тяряфиндян щяйата кечирилян сийаси, игтисади, щцгуги, щярби вя сосиал тядбирляр системидир.
Азярбайъан Республикасынын мцдафиясинин мягсяди щяр щансы бир вахтда вя шяраитдя Азярбайъан Республикасына гаршы щярби басгынын гаршысыны алмаьын вя мцмкцн тяъавцзц силащла дяф етмяйин тямин олунмасы цчцн бцтцн зярури шяртлярин йарадылмасыдыр.
Иътимаи щяйатын мцхтялиф сащяляриндя щяр бир щярби гуллугчу цчцн онун щцгугларынын мцдафия едилмяси, онун азадлыгларынын, ганунла мцщафизя олунан мянафеляринин мцдафияси сон дяряъя зяруридир.
Щярби гуллугчуларын щцгугларынын мцдафияси Мцвяккилин фяалиййятинин ясас истигамятляриндян бирини тяшкил едир.
Щярби гуллугчуларын позулмуш щцгугларынын бярпасы иля баьлы там вя йа гисмян щяллини тапмыш чохлу сайда нцмуняляр эюстярмяк олар.
Ейни заманда Мцвяккиля цнванланмыш мцраъиятлярин тящлили эюстярир ки, Али Щярби Мяктяблярдян хариъ едилмя, яшйа-ямлак дяйяри явязиня Азярбайъан Республикасы Мцдафия Назирлийиндян щярби гуллугчулара пул компенсасийасынын верилмямяси, мцгавиля мцддяти баша чатса да щярби гуллугчуларын ордудан тярхис олунмаларынын эеъикдирилмяси, ганунла шящид аиляляриня шамил едилян эцзяштлярин йерли иъра щакимиййяти органлары тяряфиндян лазыми кими тямин едилмямяси вя сабиг щярби гуллугчуларын мянзилля тямин олунмадыглары щаггында мцраъиятляр чохлуг тяшкил едир.
Айдындыр ки, щяр бир щярби гуллугчунун, онун аиля цзвцляринин щцгугларынын мцдафияси, онларын позулмуш щцгугларынын бярпа едиллмяси цзря иш щярби коллективлярдя саьлам ящвал-рущийя, дюйцшя даими мяняви щазырлыг, дювлятя вя командирляря гаршы инам йарадылмасыны тямин едир.
Буну рящбяр тутараг Мцвяккилин Апаратында щяр бир мцраъиятя фярди йанашылараг шикайятлярин гануни арашдырылмасына, Азярбайъан Республикасынын ганунлары чярчивясиндя шикайятчинин щцгугларынын бярпа едилмясиня диггят йетирилир.
Дахил олмуш шикайятлярдян щярби гуллугчулар (сабиг щярби гуллугчулар да дахил олмагла) вя онларын аиля цзвцляринин щярби хидмятля баьлы олан мцраъиятляринин тящлили, еляъя дя Апаратын ямякдашларынын щярби щиссялярдя шяхси щейятля эюрцшляринин нятиъяляри эюстярир ки, бу сащядя бир сыра мцсбят нятиъяляр ялдя едилмиш олса да, мцяййян щцгуг сащяляри цзря бир сыра проблемляр щяля дя мювъуддур.
Буна мисал олараг щярби гуллугчуларын вя аиля цзвляринин яшйа-ямлак явязиня пул компенсасийасыны ала билмядиклярини, сонрадан бу барядя мящкямя гятнамяляри чыхарылса да тяйин едилмиш пул мябляьинин Мцдафия Назирлийинин Малиййя Идаряси тяряфиндян юдянилмямяси иля баьлы мцраъиятляри эюстярмяк олар. Бу мязмунлу мцраъиятлярля баьлы гятнамянин иъра едилмяси тяляби иля Мцдафия Назирлийиня эюндярилмиш сорьуларымуза алдыьымыз бцтцн ъавабларда Азярбайъан Республикасы Малиййя Назирлийи тяряфиндян бу мягсядля Мцдафия Назирлийиня малиййя вясаити айрылмадыьы цчцн яшйа-ямлак явязиня пул конпенсасийасынын верилмясинин мцмкцн олмадыьы эюстярилмишдир.
Дахил олмуш шикайятлярдян эюрцндцйц кими, бир сыра щалларда компенсасийа алмаг щцгугу олан шяхсляр мящкямяйя дя мцраъият еимиш вя бу барядя онларын хейриня мцвафиг гятнамяляр чыхарылмышдыр. Лакин Азярбайъан Республикасы Мцдафия Назирлийинин мадди вясаити олмадыьындан щямин мясяля юз мцсбят щяллини тапмамыш, нятиъядя ися компенсасийа верилмямяси проблеми иля йанашы, мящкямя гятнамяляринин иъра едилмямяси проблеми дя йаранмышдыр. Бу проблемин ваъиблийи нязяря алынараг Мцдафия Назирлийининя ялавя малиййя вясаити айрылмасы хащиши иля Мцвяккил тяряфиндян тяклиф щазырланыб, Азярбайъан Республикасы Назирляр Кабинетиня вя Малиййя Назирлийиня эюндярилмишдир.
Бундан башга, 2003-ъц ил 11 нойабр тарихдя Азярбайъан Республикасынын Милли Мяълисиня мяктуб эюндярилмиш вя щямин мясялянин дювлят бцдъясинин мцзакиряси заманы нязяря алынмасы тяклиф едилмишдир.
Арашдырмалардан мялум олур ки, щярби гуллугчуларын ян ваъиб проблемляриндян бири дя онларын щягиги щярби хидмятдян бурахылмаг щцгугу иля баьлыдыр.
Щямин яризялярля баьлы Азярбайъан Республикасы Мцдафия Назирлийиня сорьулар эюндярился дя тяссцф ки, яксяр щалларда яризячилярин щярби хидмятдян ещтийата бурахылмаларынын хидмяти зярурятля ялагядар щялялик мцмкцн олмадыьы, хидмяти зярурят вя ещтийаъ олмадыьы щалда онларын ещтийата бурахылма мясяляляриня бахылаъаьы эюстярилмишдыр.
Лакин Азярбайъан Республикасы Конститусийасынын 35-ъи маддясинин 3-ъц щиссясиндя эюстярилдийи кими щеч кяс зорла ишлядиля билмяз вя “Щярби хидмяткечмя щаггында”“ Ясаснамянин 156-ъы маддясиня ясасян, щярби гуллугчулар щямин маддядя садаланан мцвафиг ясасларла хидмятдян ещтийата бурахылмалыдырлар.
Бакы шящяриндян яризячи М. (1322-04) Мцвяккиля мцраъият едяряк «Н» щярби щиссясиндя эизир рцтбясиндя хидмят етдийини, хидмят мцддятинин баша чатмасы иля ялагядар орду сыраларындан тярхис олунмасы цчцн щярби щисся команданлыьы тяряфиндян Мцдафия Назирлийиня тягдимат эюндярдийини, лакин орду сыраларындан тярхис едилмядийини билдирмишдир. Мцвяккилин шикайят яризясиндя якс етдирилмиш щалларын йохланылмасы мягсяди иля Мцдафия Назирлийиня мцраъиятиндян сонра мялум олмушдур ки, яризячинин щягиги щярби хидмятдян ещтийата бурахылмасы барядя мясяляйя бахылыр.
Диэяр мисал. Салйан районундан яризячи Я. (1333-04) Мцвяккиля мцраъият едяряк 1975-ъи илдян орду сыраларында хидмятя башладыьыны, «Н» щярби щиссясиндя эизир рцтбясиндя хидмят етдийини, орду сыраларындан тярхис олунмасы цчцн сянядляринин щярби щисся команданлыьы тяряфиндян Мцдафия Назирлийиня эюндярилмясиня бахмайараг, орду сыраларындан тярхис едилмядийини билдирмишдир. Мцвяккилин шикайятдя якс етдирилмиш щалларын йохланылмасы мягсяди иля Мцдафия Назирлийиня мцраъиятиндян сонра яризячинин щягиги щярби хидмятдян ещтийата бурахылмасы мясялясиня пенсийа тяминаты цчцн цмуми хидмят илляри щесабландыгдан сонра бахылаъаьы билдирилмишдир.
Бакы шящяриндян яризячиляр С. (1612-04), Я. (2106-04), Й. (1200-04), С. (539-04) вя Б. (4046-04), Лянкяран районундан яризячи М. (2355-04), Ханлар районундан яризячи С. (1742-04) ейни проблеми Мцвяккилин мцдахилясиндин сонра юз щяллини тапмышдыр.
Бир сыра шикайятлярдя щярби комиссарлыгларын щярби мцкяляфиййятлиляря мцнасибятдя етиназлыьа йол вердийи юз яксини тапмышдыр. Мясялян, Kцrdяmиr rayonuндан яризячи H. (3688-04) Mцvяkkиlя мцраъият едяряк oьluнун hяrbи qeydиyyata alыnmasы цчцn Kцrdяmиr Rayon Hяrbи Komиssarlыьы tяrяfиndяn pul tяlяb edиldиyиnи bиldиrmишdиr. Мцвяккил шиkayяtdя яks etdиrиlmиш hallarыn yoxlanыlmasы мягсяди иля Azяrbaycan Respublиkasынын Hяrbи Komиssarыna мцраъият етдикдян сонра яризячинин oьlu 3 may 2004-cц иl tarиxdя mцvяqqяtи hяrbи uчota qяbul olunmuш, онун hяrbи bиletиndя hяqиqи hяrbи xиdmяt keчmяsи haqqыnda qeyd olmadыьыndan Kцrdяmиr Rayon Hяrbи Komиssarlыьы tяrяfиndяn 1989-1991-cи иlлярдя hяrbи xиdmяtdя olmasы barяdя mяlumat яldя edиlmяsи цчцn 12 иyun 2004-cц иl tarиxdя Rusиya Federasиyasы Mцdafия Nazиrlиyиnиn Mяrkяzи Arxиvиnя sorьu gюndяrиlmишdиr вя щazыrda онун hяrbи bиletиndя mцvafиq qeyd aparыlaraq hяrbи uчota alыnmышdыr.
Даща бир мисал. Ъялилабад районундан яризячи А. (604-04) Мцвяккиля мцраъият едяряк 1992-1994-ъц иллярдя Азярбайъан Республикасынын ярази бцтювлцйц уьрунда эедян дюйцшлярдя иштирак етдийини, мцщарибя иштиракчысы олмасы барядя сянядин верилмяси иля ялагядар Ъялилабад Район Щярби Комиссарлыьына мцраъиятинин нятиъясиз галдыьыны билдирмишдир. Мцвяккил щямин мясяля иля баьлы Ъялилабад Район Щярби Комиссарына мцраъиятиндян сонра яризячинин милли орду сыраларына эюндярилмяйи, дюйцшлярдя иштиракы вя йраланмасы барядя щярби комиссарлыгда тясдигедиъи сянядин олмадыьы вя мцвафиг сянядин верилмяси мцмкцнсцзлцйц нязяря алынараг зярури мялуматларын ялдя едилмяси мягсяди иля Мцдафия Назирлийинин Мяркязи Архивиня сорьу эюндярилмиш вя мясялясинин ганунвериъиликля мцяййян едилмиш гайдада щялл едиляъяйи билдирилмишдир.
Йевлах районундан яризячи М. (2299-00) Йевлах Район Щярби Комиссарлыьы тяряфиндян она щярби билет верилмядийини билдирмишдир. Мцвяккилин шикайятля баьлы щямин комиссарлыьа мцраъиятиндян сонра мялум олмушдур ки, аиля вязийяти нязяря алынараг яризячийя 2015-ъи ил 26 май тарихиня кими щярби хидмятя чаьырышдан мющлят верилмякля щягиги щярби хидмятя чаьырышын сон йаш щяддиня чатана кими чаьырыш мянтягясиня тящким едилмя вясигяси иля тямин едилмиш, чаьырышдан мющлят щцгугу ляьв едилмядийи щалда ися ещтийата кечириляряк щярби билетля тямин едиляъякдир. Вятяндаша зярури изащатын верилмямяси онун мяркязи дювлят органларына шикайятляриня сябяб олур.
Щярби хидмятини баша вурмуш мцддятли щярби гуллугчулара щисся тяряфиндян щярби билетин верилмясиндя дя мцяййян манеяляр вардыр. Мясялян, Астара районундан яризячи Г. (360-04) Мцвяккиля мцраъият едяряк йахын гощумунун «Н» щярби щиссясиндя хидмятини баша вурдугдан сонра 2003-ъц ил 24 ийул тарихдя ордудан тярхис едиляркян щярби билетинин она верилмядийини вя бунун мцгабилиндя щямин щиссянин кадрлар шюбясинин забити тяряфиндян ондан 200 АБШ доллары мябляьиндя пул тяляб едилдийини билдирмишдир. Мцвяккилин шикайятдя якс етдирилмиш щалларын йохланылмасы мягсяди иля Мцдафия назириня мцраъиятиндян сонра щярби билет шяхсян сащибиня тягдим олунмушдур.
Диэяр мисал. Бакы шящяриндян яризячи А. (3961-04) Мцвяккиля мцраъият едяряк оьлунун 1993-97-ъи иллярдя «Н» щярби щиссясиндя мцддятли щярби хидмятдя олдуьуну, хидмятдян ещтийата бурахылдыгда ися щярби щисся команданлыьы тяряфиндян щярби билетинин она верилмядийини, бунунла баьлы щисся команданлыьына вя Мцдафия Назирлийиня мцраъиятляринин нятиъясиз галдыьыны билдирмишдир. Яризячинин ейни мязмунлу мцраъияти иля баьлы сорьумуза Мцдафия Назирлийинин Тяшкилат-сяфярбярлик идарясинин ряиси Й.Айдямировун имзасы иля верилмиш ъаваб мяктубунда яризячинин оьлунун щярби билети иля бирликдя яввялляр хидмят етдийи щярби щиссяйя эетмяси тювсийя олунмушдур. Мцвафиг тювсийя вериляркян яризячинин шикайятинин мящз щисся команданлыьы тяряфиндян оьлуна щярби билетин верилмямяси иля баьлы олмасына щеч бир диггят йетирилмямишдир. Мцвяккил яризячинин шикайятляри иля баьлы Мцдафия Назирлийиня дяфялярля мцраъиятиндян сонра нящайят, 2004-ъц ил 4 октйабр тарихиндя яризячи назирлийя дявят едилмиш вя шяхсиййят вясигясини тягдим етмякля оьлунун щярби билети она верилмишдир.
Щярби гуллугчуларын саьламлыг щцгугунун позулмасы иля баьлы Мцвяккилин цнванына дахил олмуш шикайятляр диггятдян йайынмыр. Мясялян, Сумгайыт шящяриндян яризячи Щ. (2971-04) Мцвяккиля мцраъият едяряк гардашынын щярби хидмят мцддятиндя минайа дцшяряк ики яллярини вя бир эюзцнц итирдийини, щазырда Мцдафия Назирлийинин Мяркязи Клиники Щоспиталында мцалиъя олундуьуну билдирмиш, хясарят алмыш сол эюзцнцн даща кейфиййятли мцалиъяси цчцн онун Тцркийя Республикасынын Эцлщаня Щярби Щоспиталына эюндярилмясиня кюмяклик едилмясини хащиш етмишдир. Мцвяккил яризячинин гардашынын аьыр вязиййятини нязяря алараг мясялянин щяллиндя кюмяклик эюстярилмяси мягсяди иля Мцдафия Назирлийиня мцраъиятиндян сонра щямин шяхсин ихтисаслашмыш мцайиня вя мцалиъя кечмяси цчцн Тцркийя Республикасынын Эцлщаня Щярби Щоспиталына эюндярилмяси гярара алынмышдыр.
Щярби хидмят заманы хясарят алараг сящщятиндя гцсурлар ямяля эялмиш шяхсляря ялиллик дяряъясинин верилмяси иля баьлы сянядляшмянин апарылмасы заманы щярби комиссарлыглар тяряфиндян сцрцндцрмячилийя йол верилир. Беля ки, Астара районундан яризячи Л. (4900-04) Мцвяккиля мцраъият едяряк оьлунун «Н» щярби щиссясиндян мцддятли щярби хидмятдян ещтийата бурахылмасы яряфясиндя, 2004-ъц ил 8 апрел тарихиндя щямин щиссянин ясэяри тяряфиндян силащла давраныш гайдалары позулмагла автомат силащдан ачылан атяш нятиъясиндя хясарят алдыьы цчцн 2004-ъц ил апрелин 16-дан майын 10-дяк Мцдафия Назирлийинин Мяркязи Клиники Щоспиталында мцалиъя олундуьуну, 2004-ъц ил 23 ийун тарихиндя Щярби Щяким Комиссийасынын гярарына ясасян, щярби хидмятя йарарлы щесаб олундуьуну, лакин оьлунун сящщятинин эцнц-эцндян писляшдийини, она ялиллик дяряъясинин верилмядийини билдирмишдир. Мцвяккилин Астара Район Щярби Комиссарлыьына мцраъиятиндян сонра яризячинин оьлунун сянядляри ялиллик дяряъяси алмагдан ютрц щазырланараг Лянкяран район Зона Тибби Сосиал Експерт Комиссийасына эюндярилмишдир.
Ейни заманда Мцвяккил вя онун Апаратынын ямякдашлары мцтамади олараг Мцдафия Назирлийинин бир сыра щярби щиссяляриндя мараглы эюрцшляр кечирмишляр.
Бу эюрцшлярдя мягсяд Мцвяккилин щцгугларыны вя фяалиййятини шяхси щеййятя изащ етмяк, щярби щиссялярдяки йашайыш вя хидмят шяраити, щярби гуллугчуларын асудя вахтларыны сямяряли кечирмяляри цчцн эюрцлмцш тядбирлярин вя онлара эюстярилян хидмятлярин (сящиййя, ярзаг, яшйа вя с.) вязиййяти вя онларын ганунауйьун шякилдя тяшкил едилмяси иля танышлыг олмушдур.
Щярби щиссялярин шяхси щейяти Мцявяккилин вя онун Апаратынын нцмайяндяляринин бу ъцр эюрцшляр кечирмялярини щярби гуллугчулара эюстярилян дювлят гайьысынын бир щиссяси кими гиймятляндирмякля бу ваъиб тясисатын республикада тяшкили цчцн юлкя президентиня дярин миннятдарлыгларыны билдирмякля, аз бир вахт ярзиндя бу тясисатын бцтцн сащялярдя эюрдцйц ишляри мцсбят дяйярляндирмишляр.
Эюрцшлярдя Омбудсман Апаратынын ямякдашлары щярби щиссялярдя шяхси щейятин йашайыш йери, йемякхана вя хястяхана шяраити, ясэярлярин асудя вя истиращят вахтларынын сямяряли кечирилмяк цчцн мцяййян едилмиш йерляря бахыш кечирмиш вя бу сащядя эюрцлян ишляри мцсбят гиймятляндирмякля йанашы, бир сыра нюгсанлара даир юз ирад вя тювсиййялярини билдирмишляр.
Щярби щиссялярдя эюрцшляр заманы щярби гуллугчулар ганунла онлара ярзаг цчцн айлыг пул компенсасийасынын мигдарынын щяддиндян артыг аз олдуьуну вя щазыркы базар игтисадиййаты дюврцндя бу мябляьин онларын щяйат шяраитиня мцсбят тясир етмяк игтидарында олмадыьыны билдирмякля бу мябляьин артырылмасына кюмяклик эюстярилмясини хащиш етмишляр.
Щярби гуллугчулара ярзаг цчцн мцяййян едилмиш пул компенсасийасынын мигдарынын артырылмасы мясяляси иля баьлы Мцвяккил тяряфиндян Азярбайъан Республикасы Назирляр Кабинетиня мцраъият едилмишдир.
Щярби гуллугчуларла эюрцшляр заманы, еляъя дя мцраъиятлярин арашдырылмасындан да мялум олур ки, даща бир ваъиб мясяля щярби гуллугчуларын хидмятдян ещтийата бурахылдыгдан сонра мянзилля тямин едилмямяляри иля баьлыдыр.
Щазырда республикамызда йерли иъра щакимиййятляри органларынын сифариши иля дювлят щесабына мянзил тикинтисинин апарылмадыьыны нязяря алараг Мцдафия Назирлийинин ещтийаъы олан щярби гуллугчулар цчцн мянзил тикинтисиня даир мянзил тикинтиси иля мяшьул олан юзял ширкятлярля мцгавиляляр баьланылмасы вя хцсуси олараг бунун цчцн малиййя вясаитинин айрылмасынын мягсядя мцвафиг щесаб едилмяси иля баьлы Назирляр Кабинетиня тяклифляр эюндярилмишдир.
Щярби гуллугчуларын мянзил шяраитинин йахшылашдырылмасы онларын сосиал мцдафинин тяркиб щиссясидир. Азярбайъан Республикасы Мянзил Мяъяллясинин 104-ъц маддясиндя («Хидмяти йашайыш сащясиндян чыхарма») эюстярилир ки, «мцяссися, идаря, тяшкилат иля ямяк мцнасибятлярини кясмиш фящляляр вя гуллугчулар... онларла бир йердя йашайан бцтцн шяхслярля бирликдя диэяр йашайыш сащяси верилмядян хидмяти йашайыш сащясиндян чыхарылмалыдырлар”». Щямин Мяъяллясинин 105-ъи маддясиндя («Диэяр мянзил сащяси верилмядян хидмяти йашайыш сащясиндян чыхарылмасына йол верилмяйян вятяндашлар») диэяр йашайыш сащяси верилмядян хидмяти йашайыш сащясиндян чыхарылмасына йол верилмяйян вятяндашларын тяркибиндя «хидмяти йашайыш сащяси вермиш мцяссисядя, идарядя, тяшкилатда азы он ил ишлямиш шяхсляр”» эюстярилир.
Ейни заманда «Щярби гуллугчуларынын статусу щаггында”» Азярбайъан Республикасы Ганунунун 12-ъи маддясинин 7-ъи бяндиндя эюстярилир ки, «йашына, сящщятиня, штатларын ихтисарына эюря ещтийата, йахуд истефайа бурахылмыш шяхсляр (яэяр Силащлы Гцввялярин сыраларында 15 тягвим илиндян аз олмайараг вя онун беш илдян аз олмайан мцддятини Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляри сыраларында хидмят едибся) мцвафиг иъра щакимиййяти органынын мцяййян етдийи гайдада йашайыш сащяляри (йашайыш сащяси алана кими ися кирайя щаггы) иля тямин едилирляр.»
Щярби гуллугчулар чох надир щалларда 15 тягвим или ярзиндя хидмяти йашайыш сащяси вермиш мцяссисядя (щярби щиссядя), йяни ейни щярби щиссядя хидмяти давам едир. Онлар яксяр щалларда Силащлы Гцввяляр сырыларындан ещтийата, йахуд истефайа бурахылдыгдан сонра мцвафиг иъра щакимиййяти органы тяряфиндян йашайыш сащяляри иля тямин едилмир. Ейни заманда щярби щисся команданлыьы тяряфиндян хидмяти йашайыш сащясини мяъбури шякилдя бошалтмаг тяляб едилир.
Буну нязяря алараг, Мянзил Мяъяллясинин 105-ъи маддясиндя («Диэяр мянзил сащяси верилмядян хидмяти йашайыш сащясиндян чыхарылмасына йол верилмяйян вятяндашлар») йашына, сящщятиня, штатларын ихтисарына эюря ещтийата, йахуд истефайа бурахылмыш, лакин мцвафиг иъра щакимиййяти органы тяряфиндян мцяййян едилмиш гайдада йашайыш сащяляри иля тямин едилмямиш, орду сыраларында (о ъцмлядян кечмиш ССРИ Силащлы Гцввяляринин тяркибиндя щярби хидмят дя дахил олмагла) 10 тягвим илиндян аз олмайан мцддятя вя онун да беш илдян аз олмайан мцддятини Азярбайъан Республикасынын Силащлы Гцввяляри сыраларында хидмят етмиш щярби гуллугчуларын ялавя едилмяси, ейни заманда «Щярби гуллугчуларынын статусу щаггында”» Азярбайъан Республикасынын Ганунунда да щямин шяхслярин эюстярилмяси мягсядяуйьундур.
Щярби щиссялярдя кечирилян эюрцшлярдя щярби гуллугчулар мцстясна щал кими онларын айлыг ямяк щагларындан эялир верэисинин тутулмамасыны вя адларынын Азярбайъан Республикасы Верэи Мяъяллясинин 102-ъи маддясиндя садаланан (эялир верэисиндян азад олунанлар вя эцзяштли верэи юдяйиъиляри) шяхслярин сийащысына салынмасыны, дюйцш шяраитиндя йерляшян щярби щиссялярдя хидмят едян щярби гуллугчуларын аиля цзвляринин мянзилля тямин едилмядикляри щалда онларын кирайядя йашадыглары мянзилин дяйяринин юдянилмяси цчцн ялавя пул компенсасийасынын нязярдя тутулмасыны хащиш етмишляр.
Йухарыда гейд едилянляр Омбудсманын икинъи иллик мярузясиндя юз яксини тапмыш вя ганунвериъиликдя мцвафиг дяйшикликляр едилмяси цчцн Азярбайъан Республикасы Милли Мяълисиня тяклиф верилмишдир.
Мцдафия Назирлийинин щярби щиссяляриндя тяшкил едилмиш эюрцшляр файдалы олмуш вя эяляъякдя диэяр щярби щиссялярдя дя бу ъцр эюрцшлярин кечирилмяси нязярдя тутулмушдур.
Арашдырмалар эюстярир ки, щярби гуллугчуларын ямяк, мянзил, тящсил вя саир щцгуглары мящкямя гярарлары иля бярпа едился дя, бу гярарлар Конститусийанын 129-ъу маддясиня ясасян дювлятин адындан чыхарылдыьы вя онларын иърасынын мяъбури олдуьу эюстярилмясиня вя тяряфинмиздян эюрцлмцш тядбирляря бахмайараг, Мцдафия Назирлийинин мцвафиг гурумлары тяряфиндян иърасы тямин едилмядян сахланылмышдыр.
Бу щал Мцвяккилин илк иллик мярузясиндя юз яксини тапмыш вя Азярбайъан Республикасы адындан гябул едиляряк гануни гцввясини алмыш гярарларын иъра едилмяси Мцдафия Назирлийинин нязяриня чатдырылмышдыр.
Азярбайъан Республикасынын азадлыьы, суверенлийи вя ярази бцтювлцйц уьрунда щялак олан, щярби ямялиййатла ялагядар итэин дцшян вя ганунвериъиликля мцяййянляшдирилмиш гайдада юлмцш щесаб едилян шяхслярин-шящид аиляляринин проблемляринин щялли дя ваъиб мясялялярдян биридир.
Шящид аиляляриндян дахил олмуш мцраъиятлярин арашдырылмасындан айдын олур ки, яризячилярин ясас тялябляри шящид адынын ябядиляшдирилмямяси, шящид аиляси кими мянзилля тямин едилмямяляри вя онлара ганунда нязярдя тутулан эцзяштлярин шамил едилмямяси щаллары олмушдур. Бу мясялялярин арашдырылмасында бир сыра мцраъиятлярин ясассызлыьы тясдиг едился дя шящид аиляляринин мянзилля тямин едилмяк проблеми, щазырда дювлят щесабына евлярин тикилмямяси ясас эятириляряк йерли иъра щакимиййяти органлары тяряфиндян юз мцсбят щяллини тапмамышдыр.
Бир сыра мцраъиятлярдя яризячиляр щярби хидмят мцддятиндя ювладларынын хясарят алмалары, олцмляри вя йа онларын тюрятдикляри ямяллярля баьлы башланылмыш ъинайят ишляри цзря гябул едилмиш мящкямя гярарларындан наразы галдыгларыны билдирирляр.
«Азярбайъан Республикасынын Инсан Щцгуглары цзря Мцвяккили (Омбудсман) щаггында» Азярбайъан Республикасы Конститусийа Ганунунун 1.3-ъц маддясиня ясасян щямин мясяляляря Мцвяккилин мцдахиляси мцмкцн олмамыш вя Омбудсман тяряфиндян щямин яризяляря бахылмасындан имтина едилмишдир.
Бу характерли ишляр цзря Бейнялхалг тяърцбя мцсбят тяърцбя кими мягсядяуйьун щесаб едилмялидир.
Мясялян Алманийа Щярби Омбудсманы юз сялащиййятлярини йериня йетирмяк цчцн щярби гуллугчуларын ъинайят, инзибати ишляри цзря щярби мящкямялярин иъласларында (щятта гаралы иъласларда) мцшащидячи кими иштирак етмяси тямин едилир. Бундан башга бцтцн юлкя яразисиндя щярби гуллугчулар барясиндя башланылмыш ъинайят ишляри щаггында Щярби Мцвяккиля мялумат верилир. Бу да щцгуг-мцщафизя органлары тяряфиндян щямин ишляря даща да мясулиййятля вя обйектив йанашманы тямин етмиш олур.
Беля бир щцгугун ганунла Мцвяккиля дя верилмяси мягсядяуйьун щесаб едилмякля бу тяклиф илк иллик мярузясиндя гейд едилмишдир.
Йухарыда гейд едилян инсан щцгугларынын позулмасы щалларыны доьуран сябяблярин арадан галдырылмасы цчцн Мцвяккил тяряфиндян Милли Мяълися, Назирляр Кабинетиня, Мцдафия Назирлийиня вя диэяр сялащийятли дювлят органларын рящбярлийиня тяклифлярля мцраъият едилмишдир.
Mцvəkkil bu il fevralın 19-da Budapeştdə baş vermiş hadisə – erməni hərbi qulluqчusuнун юldцrцlməsi ilə əlaqədar məlum insidentlə bağlı Macarıstan Respublikasının Ombudsmanıна məktubla mцraciət edərək, qətldə şцbhəli bilinərək tutulmuş azərbaycanlı hərbi qulluqчu Ramil Səfərovun hцquqlarının təmin olunmasında kюmək gюсtərməsini, istintaqın obyektiv, qərəzsiz aparılmasında yardımчı olmasını, bu məsələni nəzarətdə saxlamasını xahiş etmişdiр.
İnsan Hцquqları цzrə Mцvəkkilin mцraciətindən sonra Macarıstan Ombudsmanı Ramil Səfərovla gюrцşmцş, onun saxlanılma şəraiti, ona qarşı hər hansı bir işgəncəyə, qeyri-insani rəftara yol verilib-verilmədiyi ilə maraqlanmışdır.
Бундан ялавя bu il mayın 10-da Macarıstanda bu юlkənin Ombudsman təsisatının yaradılmasının onuncu ildönцмцня həsr olunmuş beynəlxalq konfransda iştirak eдяркян Macarıstan Ombudsmanı иля бирликдя erməni zabitini юldцrməkdə sцbhəli şəxs qismində saxlanılan azərbaycanlı hərbi qulluqчu Ramil Səfərovla эюрцшцлмцшдцр.
Мцвяккил щярби гуллугчуларла баьлы йаранан щяр щансы бир проблемин арадан галдырылмасы цчцн Мцдафия Назирлийи вя диэяр сялащиййятли дювлят гурумлары иля гаршылыглы ямякдашлыьын эцъляндирилмяси йюнцмцндя ишлярини давам етдирир.

Download 1,91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   65




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish