Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu azərbaycan folkloru antologiyasi (Cəbrayıl, Ağdam, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Ağcabədi və Kəlbəcər rayonlarından toplanmış folklor nümunələri) baki – “Nurlan“ – 2012

III mətn

Bir gün ermənilər yığışıflar Arpagədiyinə ki, gecəynən gedək o kəndi mühasirəyə alax. Bircə Fərzalını tutsax, onnan sorası asantdı. Bunnarın böyüyü oluf. Deyif, ərə, yığışın bura. Fərzalı girməli kol, yonulmalı qaya deyil. Ona mümkün eliyə bilməzsiz.

IV mətn

Fərzalının teritoriyasına bir Əlyannı qaçağı ayax basmazdı. O kəntdərin hərəsində Fərzalı bir adam qoyurdu. Ona da ayda bir keçi verirdi, o kəntdəri qorutdururdu.

Bir dəfə İrandan Şuşaya qaçaqmal gətirirmişlər. Fərzalı da atdı gedirmiş. Deyillər, Əlyannı qaçaxları töküləndə heç başın da qaldırıf baxmadı. Bular da isdiyir bu karvanı talıyalar. Fərzalı deyir, ə, çıxın gedin, bir də buralara hərrənmiyin. Sən öl, sizi iti qıran kimi qıraram.

Qonşu müsurmannar kəndində camahat taxıl biçirdi. O vaxdı taxılı biçirdilər, dərz bağlıyırdılar. Onun on altısın yığıllar bir yerə adına qara deyillər. Əlyannıdan bir iyirmi atdı gəlir, buların taxılların yüklüyüf ata gedillər. Qalıllar məətdəl. Deyillər, qaç Fərzalını çağır. Fərzalıya deyillər. Fərzalı qaçaxları qabaxlıyır, onnarın yolun kəsir. Deyir ki, bunu hardan götürmüsüzsə, aparın yerinə qoyun. Dərzləri qaytarıf yerinə yığmışlar.

V mətn

Bir dəfə Şuşadan gələndə deyillər ki, bunun qabağın kəsək öldürək. Mənim bir qohumum vardı, o da orda olur. And içirdi ki, atın üsdündə ayannan bəri gəldikcə gözümüzdə böyüdü, böyüdü, böyüdü oldu bir dağ kimi. Bircə güllə də ata bilmədik. Atı çapdı, çıxdı getdi. Heylə zəhmli adam oluf.

VI mətn

Bir gün Qala dərəsini dağıdanda Sultan bəyin qardaşı Zili bəy gəlif ki, burda olan qarəti biz aparajıx. Buranı da Fərzalı Loğman paşa, Osman paşanın köməyi ilə dağıtmışdı. Fərzalıynan Zili bəy burda dalaşıflar. Fərzalı Sultan bəyin qardaşı Zili bəyi vuruf, ona heş nə vermiyif. Deyif ki, qarətə gəlmisən, nə isdiyirsən verim apar. Amma deyirsən, biz Sultan bəyin adamıyıx, siz çıxın, qarəti biz aparajıx, bu düz deyil. Axı buranı biz almışıx. Bunun üsdündə aralarında dava düşür, Sultan bəyin qardaşını döyüf qovur. Zili bəy bunu gedif Sultan bəyə deyir. Deyəndə Sultan bəyin çox ajığı tutuf. Karooz kəndinə gəlir, deyir, Fərzalı, gəl bura, araşdırax görək nə işdi? Fərzalı da öz adamlarıynan gedir, bu da öz adamlarıynan gedir. Adamları qoyullar həyətdə. Fərzalı adamlarına deyir ki, girirəm içəri, söhbət eliyəjəm. Tüfənk səsi eşitdiz hamısın qırarsız. Sultan deyif Fərzalı, bu nə hesabdı, bu nə işdi? Bu olduğu kimi nağıl eliyif. Deyif, sağ ol, Fərzalı, gərək öldüreydin. O səhv eliyif.