Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu azərbaycan folkloru antologiyasi (Cəbrayıl, Ağdam, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Ağcabədi və Kəlbəcər rayonlarından toplanmış folklor nümunələri) baki – “Nurlan“ – 2012

117. İSGƏNDƏR BƏY
İsgəndər bəy mala duzu səpirdi, əlinə bir ağac alıf bu səfər cumurdu malın içinə. Döyhadöy, vurhavur. Deyirdilər:

– Bəy, niyə belə eliyirsən?

Deyir:

– Ə, gədə-güdə gələr ona duz verər, ələ gələr. Vururam ki, çəkilsin, qorxsun.

118. İBRAHİM XANIN OĞLUNUN ÖLÜMÜ HAQQINDA
İbrahim xanın oğlu yenir gəlir Ağdama. Mehdiqulu xannan böyük oğlu, amma çox təəssüf onun adı dəqiq müəyyənnəşmiyif. Ağdamda dövlət məmurları onu qarşılıyıllar. Aparıf Ağdam bağlarının birində ona qonaxlıx veriflər. Tarixən Ağdamın gözəl bağları oluf: Şelli bağları, Ətyeməzdi bağları, Qiyaslı bağları. Bu bağda qonaxlıxda bir ilan oynadan gərdana vurulmuş bir qaraçı gəlir. Dartınır ki, bu xanın oğlunnan bir çörək pulu ala gedə da. Bunu da nökər-naib qoymur. Xanın oğlu birdən baxır ki, bir adamın əlində torba dartınır, qoymullar. Əmr eliyir ki, qoyun gəlsin. Deyir, kimsən, nə isdiyirsən? Deyir ki, mən ilan oynadan qaraçıyam, xan sağ olsun, sizdən çörək pulu isdiyirəm. Deyir ki, yox, ilanı aş baxım, çörək pulunu verəjəm. Deyir ki, xan sağ olsun, təzə gürzə tutmuşam. Onun dişin çəkməmişəm, ona görə ağzın aça bilmərəm. Əmr eliyir ki, aç. Naçar qalır torbanı açır. Torbanı açanda xanın oğlu əyilir ki, ilana baxa, gürzə dodağınnan vurur. Elə orda da ölür. Çox peşmançılıx. Ağsakqallar yığılır, ə, bunu xana nətər deyək, neyniyək? Mollası, axundu, hajısı yığılır. Deyir ki, bir qara xəbər göndərin, Şuşaya xəbər verilsin. Cənazə kəcavəsi bəzənir, karvan düzəlir, qabaxda seyitdər, mollalar, axundlar. Bir qara atı da verillər qara xəbərin altına, get Şuşaya xəbər ver.

Gedif elçi daşına çatır. Cənazə hələ yoldadı. Xanın adamları gəlillər:

– Nə buyurursan?

Deyir:

– Xanın oğlu öldü.

– Niyə öldü?

– İlan vurdu.

– Ə, xanın oğlu suçudumu, əkinçidimi, çobandımı, niyə ilan vursun?

Deyir ki, hal-qəzyə belə-belə. Deyillər, yox, bunu biz deyə bilmiyəjeyih. Şərait yaradajağıx, gir xana denən. Qara xəbər girir xanın otağına. Xan kürsüdə qabağında Quran oxuyur. Başın qaldırır:

– Nə isdiyirsən?

Deyir:

– Qara xəbərəm.

Deyir:

– Nə xəbər gətirmisən?

Deyir:

– Xan sağ olsun, oğlun öldü.

– Oğlum niyə öldü?

Deyir:

– İlan vurdu öldü.

Deyir:

– Ə, mənim oğlum suçudu, əkinçidi, biçinçidi? Mənim oğlum nə ujbatınnan ölməlidi? De görüm kim öldürdü?

Deyir:

– Xan sağ olsun, vallah heş kim. Oranın sahibkarları yığıldı qonaxlıx verdilər. Tifağı dağılmış, evi yıxılmış bir qaraçı ilanoynadan gəldi. Yalvardı ki, torbanı aşmıyın, burda təzə gürzə var, dişin çəkməmişəm. Dedi, olmaz, aş. Açanda əyildi ki, baxa, gürzə dodağınnan vurdu öldü.

Onda xan bir bayatı deyir. Deyir:

Əziziyəm kürsüdə,

Ayətə kürsüdə.

Bədəsil öyüt götürməz

Yamandı kürsüdə mən.

– Mən onun anasın gözəlliyinə görə almışam, o nəsil verə bilməz, – deyif tapşırır ki, meyidi gətirin, dəfn eliyin.