Ayev В. Ch., ndKirish «inson resurslari iqtisodiyoti» fanining predmeti va mazmuni L l. Inson resurslari to‘g’risida tushuncha

72

kichik hamda o‘rta korxonalami ko‘paytirish maqsadga muvofiqdir. Umuman, hukumat qarorlarida belgilangan xalq iste’moli mollari ishlab chiqaruvchi korxonalarni jadal qurib bitkazish va ishga tushirish, ichki rezerv va imkoniyatlardan butun choralar bilan foydalanishni ta’minlash lozim. (26)

Bu o'rinda 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.AKarimovning xususiy va qo‘shma korxonalar barpo etish to'g’risidagi taklifi alohida ahamiyat kasb etadi. Respublika mustaqillikka erishgan kunidanoq asosiy e’tibomi qo‘shma korxonalar tuzishga qaratdi. Awal boshdanoq, qaysiki, korxonaning xorijiy sherigi bo‘lmasa, o‘sha korxonaning kelajagi yo‘q, degan masala qo‘yildi. Hozirgi kunda respublikada

dunyoning 80 mamlakati sarmoyadorlari ishtirokida tuzilgan 3200 dan ortiq qo‘shma korxona ro‘yxatga olingan. Bu korxonalardan 32,2 foizi asosan sanoat, qishloq xo‘jaligi,

transport, aloqa va qurilish sohasida ish olib bonnoqda.

Asakadagi «UzDEWOO-avto» 0 ‘zbekiston-Janubiy Koreya qo‘shma korxonasining ishga tushirilishi mamlakat hayotida juda katta voqea bo‘ldi va u hozirda o‘zining ijobiy samarasini bermoqda. RespubliJkamizdagi eng yirik qo‘shma korxonalar safida «Zarafshon-Nyumont», «Uzkeysmash » «UzBAT», «Koka- kola», «MTS- kompaniya»larni tilga olish mumkin. Ular jami qo‘shma korxonalarning 36 foiz mahsulotlarini ishlab chiqarmoqdalar.

Bugungi kunda inson resurslaridan samarali foydalanish yo‘Ilaridan yana bin — yoshlami o‘z istaklariga ko‘ra, inson resurslari yetishmayotgan boshqa joylaiga jalb etishni keng yo‘lga qo'yish kerak. Biroq, buning uchun ko‘chib boruvchilarga yetarli sharoitlar (uy-joydan tortib yuqori ish haqigacha) yaratib berish talab etiladi. Shuningdek, respublikada inson resurslaridan oqilona foydalanishda xalqaro ishchi kuchi migratsiyasining ham ahamiyati katta. Bozor iqtisodiyoti sharoitida milliy

istiqiol sharofati bilan inson resurslaridan foydalanishning yangi imkoni, ya’ni yosh va malakali inson resurslarini jahon mehnat bozoriga chiqarish, boshqa xorijiy yurtlarga borib ishlash imkoniyati yuzaga keldi.

Yevropa Ittifoqiga kirgan bir qancha mamlakatlar (Turkiya, Gretsiya,

Italiya, Ispaniya, Portugaliya va boshqalar) mehnatkashlari Germaniya,

Fransiya, Gollandiya, Shvetsariya, Belgiya kabi iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarga borib ishlaydilar, daromad topadilar, bu bilan o‘z davlatlari ichki milliy mahsulotiga salmoqli daromad keltiradilar.

Jahon mehnat bozorida 0 ‘zbekiston ishchi kuchlarini ham eksport, ham import qiluvchi davlat sifatida qatnashishi mumkin. Umuman olganda, aholi migratsiyasi obyektiv zaruriyat hisoblanadi. Har bir mamlakat hududida bu jarayon doimo davom etadi. Faqat AQSHda har yili mamlakat ichida aholining 42 million nafari yashash joyini o‘zgartirib yuradi. Aholi yoki ishchi kuchlari migratsiyasida 0 ‘zbekiston ham faol qatnashishi zarur.

1993 yilda 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining «Ishchi kuchlarini olib kelish va tashqariga chiqarish masalalarini tartibga solish to‘g’risida»gi qarori qabul qilindi. Bugungi bozor sharoitida ishchi kuchini jahon bozoriga eksport qilishni ta’minlash respublikada inson resurslaridan oqilona foydalanishning yo'nalishlaridan biri bo‘lib, bu orqali kelgusida O'zbekiston iqtisodiy jihatdan dunyodagi rivojlangan mamlakatga aylanishi mumkin.

Bozor iqtisodiyotiga o‘tish jarayonida inson resurslaridan samarali foydalanish va bu borada yuqoridagi tadbirlami samarali amalga oshirish uchun