Aya, kirsam mumkinmi muloyimgina so`radi

O`n oltinchi bob

Xonkйldi qishlog`i yana vahimali gaplar ichida qoldi.

Nabirasini okynatgani ko`chaga chiqqan chollar, kelini bilan

gap talashayotgan kampirlar, ishi goh o`ngidan kelib, goh to`xtab

qolayotgan, to`xtagani uchun xunobi oshavotgan fermerlar,

yangi gap topdim, topganda ham eng chiroylisini topdim, del)

maqtanayotgan qizaloqlar... hamma.hammasining og`zida

tushunsa ham, tushunib ham boimaydigan gaplar.

. Eshitdingizmi qo`shni, . deb so`raydi bir ayol.

. Ha, nima gap yana. . deydi qadrdon qo`shnisi.

www.kitob.uz . Respublika bolalar kutubxonasi

Kitob.uz . Respublika bolalar kutubxonasi

. Anavi Shakarxon bor.ku, erini jilovlab olgan, o`shaning

okgay okgii sfchrli quyon boqayotgan emish.

. Voy tavba.

. Quyonlari bir kechada okntagacha tug`ayotgan emish.

. Yo`q qo`shni, bilmabsiz, Eshon aya avliyo emishlar, duo

qilib osmondan quyon yogkdira}`otgan emishlar.

Bu xilvat qishloqning nimasi ko`p, kichik.kichik

mahallaehalari.yu, kichik.kichik ko`chalari kokp. Ana shunday

kichik ko`chalarning boshida yana bir suhbat ketayotgan

boiadi:

. Eshitdingizmi. . deb so`raydi ikki hovli okrtasidagi

teshikchadan boshini chiqargan bir ayol.

. Nimani eshitay, aylanay.

. Direktor Hamidova opoyni qoiidan yetaklab ko`chaga

olib chiqib qo`yibdi. Og`zingni yum, boiinasa ogkzingga mum

eritib qokyaman debdi.

. Voy sho`rim, aybi nima ekan.

. Sinfdagi bolalar okqishni to`xtatamiz, maktabniyopamiz,

yo quyon, yo kaptar boqamiz deyishayotganmish. Hokimning

otasiga.ya, Azizov domlaga.ya, qo`rqmasdan shu gaplarni

aytibdi. Yana tagin, qo`shni muncha shoshmasangiz, yana

tagin e, ustoz siz okttiz yil orqada qolgansiz, zamon sizni

tashlab ketgan, degan gaplarni aytishibdi. Eng yomoni,

qo`shni, sabr qiling, bu quyonlarga pulni qayerdan

olayapsanlar degan gap ham ko`tarilibdi.

. Qo`shni, dugonajon, endi mendan ham eshiting. Bu

quyonlarni, o`tgan yili ofcrik quritamiz deb kelgan xorijliklar

bor edi.ku, o`shalar keltirishayotgan emish, ilgai*i ularning

askari dunyoni bosib olgan ekan, endi quyonlar bilan dunyoni

bosib olmoqchi emishlar.

. Hamma ayb, meni a>tdi demang.ku, qokslinijon, uchastka

nozirida. Qachon qarasang, ulfatlari bilan oktirib ashula

aytgani.aytgan, axir o`sha hushyorroq boisa bo`lmaydimi..

Odamlarning mish.mishi, vahimali gaplari tez

tarqalayaptimi yoki Egam bilan Karimning quyonlari tez

tarqalyaptimi, hech kim hisobini olayotgani yo`q. Rajabboy

hovliqib fermaga a`zo boiaman degan bolalarni boshlab keladi,

www.kitob.uz . Respublika bolalar kutubxonasi

Kitob.uz . Respublika bolalar kutubxonasi

Ajabboy yaxshi boqsak boyib ketsak, hammamizning oigan

buvimizga oq marmardan yodgorlik quyib berishar ekan,

degan gaplarni hech to`xtatmaydi.

Ana shunday kunlarning birida ish boisa ham, boimasa

ham ferma tomonidan sovg`a qilingan yap.yangi velosipedini

ko`z.ko`z qilish, maqtanish uchun tinmay qishloq aylanadigaa

Ajabboy bog`ning etak tomonidan velosipedini yetaklab, terga

botib, halloslagancha kelib qoldi. Quyonlarni ovqatlantirish

uchun Qambarali fermerdan olgan karamlarni dastkalla bilan

maydalab, o`zaro suhbatga berilgan Egamberdi bilan

Karimberdiga yaqinlashib:

. Ikkovlaringga ham xat bor, . dedi shoshilib, . Egam aka,

siz o`ng cho4ntagimga qoi soling, xat Fotima opamdan, Karim

aka, siz chap cho`ntagimga qoi soling, sizga Zuhra opamdan

xat bor, ikkovi xatdan ham atirning hidi kelib turibdi, xatlarni

ehtiyot qilib topshirib kelsang, senga ham ana shu atirdan

sepib qo`yamiz deyishgan. Ikki okrtoq Ajabboyning choiitagiga

yopishdilar. Ha, biri Fotima qizdan, boshqasi Zuhro qizdan

ekan. Xatni o`qib boigach, Karimberdi uni tez.tez hidladi,

yuziga nurli tabassum yoyildi. Egamberdining boisa, xatni

o`qib boiar.boimas yuzi.ko`zlariga katta odamlarga xos

jiddiylik qo`yilib kela boshladi. Xatda, bosh qismida,

odatdagidek Egamning, sogiigi salomatligi so`ralgan. Keyin

vahimali gaplar ham bitilgan: Hamidova opoy, maktabdagi

majlisda Egamni himoya qilgani uchun maktabdan havdalgan,

keyin o`sha majlisda Egam sog`mi, sog` emasligini aniqlash

uchun kasalxonaga jo`natish haqida maslahat boigan. Xatning

oxiri, ≪Egam, jon Egamjon, bilib qoly seni uchastka nozirining

gapiga kirib qamashsa, men kasal boiib qolaman≫ degaa

so`zlar bilan tugagan, so`zningoxiriga uch bora undov belgisi

qo`yilgan.

Egamberdi ko`pam dovdiramadi, faqat hamisha himoyachisi

boiib kelgan Hamidova opoyga achindi, juda.juda achindi.

Onasi o`rniga onadek bo`lib qolgan edi. Hech kimga

aytmaydigan, qalbining tub.tubida berkinib yotgan sirlarini

faqat shu opoyga aytardi, shu opoygina uni ruhlantirar edi...

≪ Yertoiada yotgan tillalarni tezroq bir yoqlik qilishimiz kerak.

www.kitob.uz . Respublika bolalar kutubxonasi

Kitob.uz . Respublika bolalar kutubxonasi

qamalib ketsam Eshon ayamga ham, ko`ngilchan Karim

o4rtog4imga ham og4ir boiadi... Yaxshisi tillalar topganimizni

Hamidova opoyga aytaman. Opamiz aqlli, ham mehribon,

yaxshi maslahatlar beradi. Boidi, tilla topganimizni faqat shu

opamizga aytaman...≫ deya o`ylay boshladi Egamberdi.

Bunaqa paytda g`oyat keskin, g`oyat shiddatli boiib qolar

edi. Shoshilib ayvonda o`tirgan Eshon aya huzuriga borib

yuzlaridan o4pib, ayajonim, dedi hayajonli ovoz bilan. So`ng

xatni u kishiga uzatdi, Eshon aya xatni bir o`pdi.yu, qani,

o4zingo`qi.chi dedi. Xat o`qilgach, ikkovlari ham bir nafasgina

jim boiib qoldilar.

. O`zingga olma o4giim, yaqinroq kel, bag`rimga bir bosay,

. dedi Eshon aya, . hammasi Ollohdan. Ikki o`giimni

Ollohning panohiga topshirib qo`yganman.

. Ayajon, demak o4rtamizdagi sirni muallima opoyga oshkor

qilsak, rozimisiz.

. Karim o4rtog`ingdan so4ra.

. Karim o`rtog`im bilan anchadan buyon bu haqda

maslahat qilayapmiz.

. O`g`illarim, sizlar nima deb qaror qilsanglar, men

o4shanga roziman.

Egamberdi bog` etagigacha velosipedini yetaklab borib

sakrab mindi.da, qishloq tomongauchib keta boshladi. Bunday

paytlarda uning vujudida berkinib yotgan barcha kuch, qu wati

ishga tushib ketar, o`sha quvvatlar ≪shoshil, shoshil,

shoshilgin≫ deb qistab turar, shoshilmasa vujudi portlab

ketayotgandek bir holatga tushardi. Hamidova opoyni axtarib

topish uncha qiyin boimadi. Uchrashishgach, salom.alikni

qisqaroq qilib, dedi:

. Eshon ayam sizni so4rayaptilar, zudlik bilan olib kel, .

dedilar.

. Tinchlikmi. . xavotirli ohangda so4radi muallima.

. Judayam tinchlik emas, . deb qo4ydi Egamberdi.

Eshon ayaning nomi bu atroflarda Avliyo ona nomi bilan

ham ulugianadi. Avliyolar qabrini supirib.sidirib, obod qilib

o`tirganlari uchunmi, yoshlari ham yuzga yaqinlashib o`zlari

bamisoli bir tirik murdadek bo`lib qolganlari uchunmi tavof

www.kitob.uz . Respublika bolalar kutubxonasi

Kitob.uz . Respublika bolalar kutubxonasi

qilib keluvchilarning keti uzilmaydi. Hamidova opoy shunday

mo"tabar ona yo`qlayotgan ekanlar, tezda borishim kerak,

ehtimol, xudo saqlasin.u, qazo muddati yetgan boisa,

vasiyatlari bormi, deb o`yladi. O`yladi.yu, ortiqcha savol bermay

jadal yoiga tushishdi.

Yetib kelishsa, Eshon aya joynamoz ustida katta oq arabiy

ro`molga o`ranib, jannatdan chiqqan farishtalardek atrofga

oppoq.oppoq nurlar taratib o`tirgan ekan. Aya, negadir,

o`rnidan turib ko`rishdi. So`ngyonimga keling deb ishora qildi,

hol.ahvol so`rashdilar. Garchi ozroq xabardor boisa ham,

maktabdagi voqealardan so`radi. Gap asta.sekin qizib

borayapti, suhbatlarida iliqlik, samimiyat kuchayib boravapti.

Suhbatlasha.suhbatlasha gap Eshon ayaning tongda ko`rgan

g`alati tushiga borib qoldi.

. Inobatxon qizim, eshitayapsizmi, tushimda Anorvoyim

bilan Bo`rivoyimni mana shu quyon boqayotgan Egamberdi

bilan Karimberdining qiyofasida ko`rdim.a, qizig`i, Anorvoy

bilan Bo`rivoy qo`zichoq ko`tarib kelishgan edi, bu ikkovlari

boisa quyon ko`tarib kelishibdi. Axir bu Ollohning marhamati

emasmi, yer ostidagi xazina ham ana shu quyonlarga aloqador

emasmi, deb o`ylayman, ha, yuz yildan buyon berkinib yotgan

edi, quyonlarga atalgan ekan.da... Tavba, ≪Tushlar kitobi≫ni

varaqlasam... Hammasi Ollohdan keladi, deb yozib qo`yishibdiya.

Muallima Inobatxon opoy g`alati bir kayfiyatda o`tiribdi.

Bunchalik hammadan ehtiyot saqlanayotgan, nodir sirlarni

Egamberdi bilan Karimberdi, qolaversa, Eshon aya nega

boshqa birovga emas, menga, oddiy bir muallimga aytishar

ekan, axir men qarindoshlari ham emasman.ku, nega, nega,

deb o`ylaydi. Tashqarida goh janjallashib, goh yarashib

quyonlarini ovqatlantirayotgan Rajabboy bilan Ajabboy endi

ketaylik, kech qolsak, onamiz urishadi, velosipedlaringni olib

shiftga osib qo`yaman, deydi, deb jo`nab ketishdi.

Tuni bilan suhbatlari tugamadi. Muallimaning Eshon aya

liaqidayana ham ko`proq narsalarni bilgisi keladi. Eshon aya

boisalar shavqu zavqqa toiib Egam bilan Karim haqidayana

ham ko`proq aytgisi keladi.

www.kitob.uz . Respublika bolalar kutubxonasi

Kitob.uz . Respublika bolalar kutubxonasi

. Bu xazinani, Inobat qizim, awalo Olloh, qolaversa, avliyo

bobolarim mana shu ikki o4g4lim uchun saqlaganga o`xshaydi,

eshitayapsizmi.

. Eshitayapman ayajon, hammasini eshitib turibman.

. Ikkovlari meningo`giim boiishgan. Tirigim ham, oiigim

ham endi shularniki... Olloh yaxshi niyatlilarni murodiga

yetkazaman degan. O`g`illarimning niyatlari yaxshi ekan.

Mana bunisi otasiga traktor olib bermoqchi boigan, mana

bunisi marhuma onasiga oq marmardan yodgorlik qo`ymoqchi

boigan... Ota rozi xudo rozi, ona rozi xudo rozi, degan gaplar

bejiz aytilmagan, qizim. Xazina bu ikki o4giimga Ollohdan

kelgan mukofot, Ollohim mukofotni mana shu quyonlar orqali

jo`natibdi. Siz qizim o4g4illarim bilan birga bo`ling, yoi.yo4riq

ko4rsating... Ko4nglimdagi bu gaplar ham Ollohdan kelayapti...

Olloh hamma narsani ko`ruvchi, hamma narsani biluvchi.

Boiayotgan gaplarga bir ishonib, bir ishonmay, goho

qo4rquvga berilib, goho o`zini arang bosib o`tirgan muallima

uchun hayajonli voqea sodir boia boshladi. Ko4cha eshikni

taqqa berkitib, orqasidan baquvvat tamba qo`ydilar, ichkari

uyning eshigini ham berkitdilar. Tosh o`choqni qizdirib,

sovigach, yertoiaga Egamberdini tushirdilar. Egam tilla toia

xaltani ko4tarib chiqib o4rtaga to4kkanda Hamidova opoy xuddi

ajina chalib ketgandek anchagacha angrayib qoldi. Bu yoqut

ko4zli uzuklar, qat.qat turgan katta.kichik tilla tangalar, o`z

zamonasiningnodir ustalari zeb bergan zebigardonlar... Bular

ichida sehr bor ekanmi muallimani sehrlab qo4ygandek boidi.

Egam bilan Karim bo4lsa besh bahoga javob bergan o4quvchidek

g4ururga toiib, jilmayibroq turishibdi. Eshon aya bu xazina

tashvishidan tezroq qutulsam edi, degan bir alfozda turibdilar.

. Ayajon, . deya o4ziga kelib so`z boshladi muallima.

. Gapiring qizim, tezroq gapiring, . dedilar Eshon aya.

. Bu sirlardan, bu xazinadan nega kelib.kelib meni voqif

qilayapsizlar.

. Olloh o4g4illarimning ko`ngliga soldi, Olloh mening

ko4nglimga soldi.

Olloh yoi bersa hech gap emas ekan.da. Muallimaning

birga ishlashga rozilik berishi ham, bu tillalarni bir qismini

www.kitob.uz . Respublika bolalar kutubxonasi

Kitob.uz . Respublika bolalar kutubxonasi

tezroq pul qilish haqidagi gap ham osongina ko`chdi.

Muallimaning aytishicha, shaharda tillalarni pullab beradigan,

keragicha saqlab beradigan, zarur bo`lsa narxini ham belgilab

beradigan Lombard degan magazin boiar ekan. Lekin

shuncha katta boylikni mana bu yigitchalar olib borsa shubha

paydo boiar ekan, mayda.chuyda gap ko`payib qolar ekan.

Eshon aya birga borishi shart ekan. Tillalarni turli nayrang

ishlatib olib qo`yishlari ham mumkin ekan.

. Axir, muallima qizim, men tarki dunyo qilgan ayolman.ku.

. Ayajon, siz mana bu moitillab turgan yigitchalarni

o`gillikka qabul qilgansiz, shundaymi.

. Shundayku.ya qizim.

. Endi o`g`illaringiz uchun, birga borasiz, boshqa hech

ilojimiz yolq.

Eshon aya ikki yigitchani bag`rilariga olib biroz silabsiypalab

turdilar.da to`satdan yigiab yubordilar...