Axloqning kelib chiqishi va axloqiy fikrlar taraqqiyoti. Axloqning kelib chiqishi

. Оламнинг бирлиги, чеклилиги ва чексизлиги.

Olam tushunchasi keng qamrovli va keng yo’nalishli tushuncha bo’lib, ma’lum ma’noda voqelikka tizimli, ya’ni

sistemali yondoshishni talab qiladi. Masalan, elementar zarrachalar olami tushunchasi odamga ma’lum bo’lgan va hali

ma’lum bo’lmagan barcha elementar zarrachalarni qamrab oladi.

Agar biz yashayotgan butun koinotni elementar zarrachalardan tashkil topgan deb hisoblasak, bu tushuncha butun

koinotni ham aks ettirishi mumkin. Yoki o’simliklar olami tushunchasini olaylik. Bu tushunchaga faqatgina o’simliklar

kiradi, hayvonlar va odamlar bu olamdan chetda qoladi. Cheklilik va cheksizlik (falsafada) — narsa va hodisalarning qaramaqarshi tomonlarini ifodalovchi tushunchalar. Cheklilik — fazo va vaqtda oʻz ibtidosi va intihosi boʻlgan aniq, chegarali obʼyektlar (narsa, jarayon, hodisa, holat, xususiyat va shahrik.)ni anglatadi. Cheklilik chegarasi obʼyekt intihosini boshqa obʼyektdan ajratib turadi va ularni birbiriga bogʻlaydi. Cheklilik doim oʻzgarishda, harakatda. Voqelikdagi har bir bilish obʼyekti muayyan munosabatda, cheklilik sifatida namoyon boʻladi. Cheksizlik — materiya va uning turli xususiyatlariga xosdir. U dunyoning fazo va vaqtda benihoyaligini anglatadigan tushuncha. Har qanday narsa va hodisalar cheklidir, chunki u boshqa predmet va hodisalardan mustaqil holda mavjud boʻlib, fazo va vaqtda maʼlum koʻlamni egallaydi. U oʻzini qurshab olgan dunyo bilan tinimsiz aloqada boʻlganligi uchun cheksizdir. Har qanday chekli narsa — cheksizlikning yuz berishi shaklidir. Ilmfan cheklili obʼyektlarini bilish orkali cheksizlikni ochib berishga yaqinlashadi.

57.