Axborot xavfsizlikga oid mahalliy normativ-huquqiy hujjatlarni tuzish

Uy vazifalarini taqdim etadilar. Savollarga javob beradilar.
Mavzu nomi va rejasini yozib oladilar.
Diqqat qiladilar.
Savollarga javob beradilar.
Yozib oladilar.
Diqqat qiladilar
Savollarga javob beradilar
Topshiriqni bajaradilar
Kichik guruhlarga bo’linadilar
Kichik guruhlarda ishlash qoidasi bilan tanishadilar
Xar bir guruh o’z topshiriq varaqlari bo’yicha faoliyatini boshlaydi
Har bir guruh sardorlari chiqib o’z ishlarini taqdim qilishlarini aytadi.
Berilgan qo’shimcha savollarga javob beradilar,
Guruh ish natijalarini o’zaro baxolaydilar,
Ma’lumotni daftarga qayd etadilar.

3-bosqich. Yakuniy bosqich (__ daq.)

Mashg‘ulot yakuni Faol ishtirok etgan o‘quvchilarni javoblarini izohlab baholaydi va rag‘batlantiradi Uyga vazifa berilishi: Kelgusi mashg’ulotga vazifa va uni bajarish yuzasidan yo’riqnoma beradi

Baholari bilan tanishadilar Topshiriqni yozib oladilar

22-mavzu. Shifrlash tizimini o‘rganish. O‘zgartirish va almashtirish usuli.

Almashtirish (podstanovka) usullarining mohiyati bir alfavitda yozilgan axborot simvollarini boshqa alfavit simvollari bilan ma’lum qoida bo’yicha almashtirishdan iboratdir.
Polialfavitli almashtirish usullari aytarlicha yuqori kripto bardoshlikka ega. Bu usullar dastlabki matn simvhollarini almashtirish uchun bir necha alfavitdan foydalanishga asoslangan.
Polialfavitli almashtirish algoritmlari ichida Vijiner jadvali (matrisasi) TB ni ishlatuvchi algoritm eng keng tarqalgan. Vijiner jadvali [RxR] o’lchamli kvadrat matrisadan iborat bo’lib, (Rishlatilayotgan alfavitdagi simvhollar soni) birinchi qatorida simvollar alfavit tartibida joylashtiriladi. Ikkinchi qatordan boshlab simvollar chapga bitta o’ringa siljitilgan holda yoziladi. Siqib chiqarilgan simvollar o’ng tarafdagi bo’shagan o’rinni to’ldiradi (siklik siljitish). Agar o’zbek alfaviti ishlatilsa, Vijiner matrisasi [36x36] o’lchamga ega bo’ladi.
Vijiner matrisasi.
Shifrlash takrorlanmaydigan M simvoldan iborat kalit yordamida amalga oshiriladi. Vijinerning to’liq matrisasidan [(M+1),R] o’lchamli shifrlash matrisasi T(Sh) ajratiladi. Bu matrisa birinchi qatordan va birinchi elementlari kalit simvollariga mos keluvchi qatorlardan iborat bo’ladi.
O’rin almashtirish usullariga binoan dastlabki matn belgilangan uzunlikdagi bloklarga ajratilib har bir blok ichidagi simvollar o’rni ma’lum algoritm bo’yicha almashtiriladi.
Shifrlashning analitik usullari. Matrisa algebrasiga asoslangan shifrlash usullari eng ko’p tarqalgan. Dastlabki axborotning Vk=||b_j|| vektor ko’rinishida berilgan k- blokini shifrlash A=||a_ij|| matrisa kalitni V_k vektorga ko’paytirish orqali amalga oshiriladi. Natijada S_k=||c_i|| vektor ko’rinishidagi shifrmatn bloki hosil qilinadi. Bu vektorning elementlari

"TASDIQLAYMAN" O'quv ishlari bo'yicha dirеktor o'rinbosari ___________ D.Karimov