Axborot tizimlarining tuzilishi va tasnifi; Axborot tizimlarining asosiy jarayonlari

Skanerlar (o‘quvchi avtomatlar) – qog‘ozdagi yozuvlarni avtomatik tarzda o‘qish va EHM ga mashinkada terilgan matnlarni, grafiklarni, chertejlarni, rasmlarni kiritish uchun qo‘llaniladi: skanerning kodlashtirish qurilmasida matn rejimida uqilgan simvol (etalon kontur) bilan solishtirilgandan so‘ng mahsus dasturlar yordamida ASCII kodiga aylantiriladi, grafik rejimida esa o‘qilgan grafiklar va chertejlar ketma-ket ikki o‘lchovli koordinatalarga aylantiriladi.
Manipulyatorlar (ko‘rsatish qurilmalari): djoystik-richag, sichqoncha, trekbol-gar-dishdagi shar, nurli pero va boshqalar – ekran bo‘ylab kursor harakatini boshqarish orqali grafik axborotni displey ekraniga kiritish, so‘ngra kursor koordinatasini kodlashtirilgan holda uni EHM ga kiritish uchun xizmat qiladi.
Sensorli ekranlar. Displey ekranidagi tasvirlar, dasturlar va komandalarning ayrim elementlarini EHM ga kiritish uchun ishlatiladi.
Axborotlarni chiqarish qurilmalariga quyidagilar kiradi:
Printerlar – axborotni qog‘ozga chop etuvchi qurilma.
Grafik quruvchi (plotterlar) – grafik axborotlarni (grafiklar, chertejlar, rasmlarni) EHM dan qog‘ozga chiqarish uchun ishlatiladi: Plotterlar ikki hil bo‘ladi: vektorli – tasvirni pero yordamida chizuvchi va rastli: termografik, elektrostatik, sachratishli va lazerlidir. Konstruktsiyasiga ko‘ra plotterlar planshetli va barabanli turlarga bo‘linadi. Xamma plotterlarning asosiy xarakteristikalari taxminan bir-biriga yaqinroq: chizish tezligi- 100 – 1000 mm/s, eng yaxshi modellarida rangli tasvir va yarim tonlarni ham ko‘rsata olish imkoniyati bor; lazerli plotterlarning sezuvchanligi eng yuqori, lekin ular eng qimmatli hisoblanadi.
Aloqa va telekommunikatsiya qurilmalari uskunalar va avtomatlashtirishning boshqa vositalari bilan aloqa qilish uchun ishlatiladi (interfeyslarni muvofiqlashtiruvchilar, adapterlar, raqamli-analog o‘zgartirgichlar), shuningdek, EHM ni aloqa kanaliga, boshqa EHM larga va hisoblash tarmoqlariga ulash uchun (tarmoq interfeys platalari, ulagichlar, modemlar, axborotlarni uzatuvchi modemlar) qo‘llaniladi.