Axborot tizimlarining tuzilishi va tasnifi; Axborot tizimlarining asosiy jarayonlari

Nazariy qism.
Shaxsiy kompyutеr ikkita tashkiliy qismlardan iborat, yani apparat (hardware) taminot va dasturiy (soft­ware) taminotqisimlari .


Apparat ta'minoti —bu, birinchi navbatda kompyutеrning asosiy tеxnik qismlari va qo’shimcha (atrof) qurilmalaridir.
EHM konstruktsiyasi elementlari. Konstruktiv jihatdan EHM markaziy tizimli blok ko‘rinishida bajarilgan bo‘lib, unga raz’emlar vositasida tashqi qurilmalar: klaviatura, displey, printer va boshqalar ulanadi.
Tizim bloki o‘z ichiga tizim platasini, manba blokini, disklardagi to‘plagichlarni, ko‘shimcha qurilmalar uchun raz’emlarni kontrollerlar bilan kengaytirgich platalari tashqi qurilmalar adapterlarini oladi.
Tizim platasida (odatda uni “ona platasi” deb ham ataydilar) quyidagi qurilmalar joylashadi:
Mikroprotsessor (MP);
Matematik soprotsessor;
Takt impulslari generatori;
OXK va TXK bloklari;
Klaviatura adapterlari, KMDT va EMDT lar:
Bo‘linish kontrolleri (tekshiruvchisi):
Taymer va boshqalar.
Klaviatura - ma’lumotlarni kompyuter xotirasiga kiritish uchun ishlatiladi.
Displey - ma’lumotlarni kiritayotganda ekranda ko‘rish va xotiradagi ma’lumotlarni ekranda ko‘rish uchun ishlatiladi.
Printer - matnli va grafikli ma’lumotlarni qog‘ozga chiqarish uchun ishlatiladi. Bu qurilmalardan tashqari kompyuterga yana har xil kiritish va chiqarish qurilmalarni ulash mumkin. Bularga quyidagi qurilmalar kiradi:
"Sichqoncha"- ma’lumotlarni kiritish ishlarini yengillashtiradigan qurilma.
Modem - telefon tarmog‘i orqali boshqa kompyuterlar bilan o‘zaro ma’lumotlarni bir-biriga uzatish qurilmasi.
Faks - modem telefaks ishlarini bajaradigan qurilma.
Skaner - qog‘ozdagi matnli va grafikli ma’lumotlarni xotiraga kirituvchi qurilma.
Plotter – chertej (chizma) larni qog‘ozga chiqarish qurilmasi.
Audioplata - kompyuterda ovoz chiqarish qurilmasi.
Diskovod - kompakt diskdan ma’lumotlarni o‘quvchi qurilma. Hozirgi vaqtda egiluvchi disklardan boshqa katta hajmli (700 M bayt) mahsus disklar ham yaratilgan. Bu qurilma shunday disklardan ma’lumotlarni o‘qish uchun ishlatiladi.
Trekbol - xuddi "sichqoncha" ishini bajaradigan qurilma.
Tarmoq adapteri - mahalliy tarmoqka ulovchi qurilma.
Grafik planshet – chertej (chizma) larni mashina xotirasiga kirituvchi qurilma.