Axborot tizimlari

Avtomatlashtirilgan axborot texnologiyalari


Hozirda keng tadbiq etilayotgan elektron ofis va qarorlar bo’yicha ekspert madadi deb nom olgan avtomatlashtirilgan axborot texnologiyasi ham mazkur guruhga mansub.


3.3-rasm. Avtomatlashtirilgan axborot texnologiyalari tasnifi

3 -bob bo’yicha xulosalar

Demak, axborot texnologiyalari rivojlanishining zamonaviy jahon darajasi shundayki, respublikada jahon axborot makonining infratuzilmalari va milliy axborot-hisoblash tarmog’i integratsiyasiga mos keluvchi milliy tizimini yaratish iqtisodiyot, boshqarish, bian va ta’xlim samaradorligining muhim omili bo’lmoqda. Bu muammolar ancha murakkab va ayti paytda respublikamiz uchun dolzarbdir. Hozirda olib borilayotgan iqtisodiy, tuzilmaviy va boshqa o’zgarishlarni amalga oshirish natijalari respublikada axborotlashtirish bilan bog’liq muammolarning qanday va qaysi muddatlarda hal etishga ham bog’liqdir.
Axborot texnologiyalari to’g’risida gap ketganda, qayta ishlashning materiali sifatida ham, mahsulot sifatida ham axborot ishtirok etadi. Biroq bu ob’ekt, jarayon yoki hodisa tug’risidagi sifat jihatidan yangi ma’lumot bo’ladi. Texnologiya xodimning axborot bilan ishlash usuli va uslubi hamda texnik vositalar orqali namoyon bo’ladi.
Sanoat ishlab chiqarishida har qanday texnologiya mahsulotni yaratishning boshidan oxirigacha bo’lgan texnologik jarayonni qamrab oluvchi tarkibiy elementlari majmuining bayonini ifodalaydi. Tarkibiy ele-mentlarining (texnologik operatsiyalar) tarkibi ikki asosiy omil bilan aniqlanadi: birinchidan, mazkur texnologik jarayon asosiga nisbatan sifatli usullar va printsiplar orqali, ikkinchidan, mahsulotni tayyorlashning oxirgi jarayonidagi texnologik operatsiyani bajarish uchun jalb etish mumkin bo’lgan asbob-uskuna vositalari orqali.
4 - bob Axborot tizimlarini boshqarish

1. 
   Iqtisodiy axborot tizimi. Iqtisodiy tizimlarni o’rganishda tizimli yondashuv
   

Hozirgi kunda fan va texnikada ko’p qo’llaniladigan tushunchalardan biri - tizimdir. Tizim - bu tashkil etuvchilardan iborat bir butunlik degan ma’noni anglatadi. Umumiy holda tizimga quyidagicha ta’rif keltiramiz.
Tizim - bu o’zaro bog’liq va yagona maqsadga erishish uchun ma’lum qoida asosida o’zaro munosabatda bo’ladigan elementlar to’plamidir. Bu elementlar to’plami oddiy elementlar yig’indisidangina iborat bo’lmay, har bir element ham o’z navbatida tizim bo’lishi mumkin.
Tizimlarni turli belgilarga ko’ra turkumlarga ajratish mumkin. Umuman olganda, tizimlar moddiy yoki mavxum bo’lishi mumkin (mavxum - inson ongi maxsuli).
Moddiy tizimlar, asosan moddiy ob’ektlar to’plamidan tashkil topadi. O’z navbatida moddiy tizim anorganik (mexanik, ximik) va organik (biologik) tizimga yoki aralash tizimga ajratiladi. Moddiy tizimlarda asosiy o’rinni ijtimoiy tizim egallaydi. Bunday tizimning xususiyatlaridan biri insonlar o’rtasidagi munosabatlarni aks ettirishdir.
Mavxum tizimlar inson ongining maxsuli bo’lib, har xil nazariyalar, bilimlar, gipotezalardan iborat. YAngi axborot texnologiyasi ham moddiy tizim elementlarini (kompyuterlar, hujjatlar, insonlar), ham no moddiy tizim elementlarini (matematik modellar, inson bilimlari va hokazo) o’z ichiga oladi. SHu orada axborot texnologiyasiga ta’rif berib o’tish maqsadga muvofiqdir.
Axborot texnologiyasi - ob’ektning, xodisa yoki jarayonining (axborot maxsulotining) ahvoli xaqida yangicha ma’lumot olish maqsadida ma’lumotlarni yig’ish, qayta ishlash va uzatish vositalari hamda usullari majmuasi (boshlang’ich ma’lumotlar) dan foydalanish jarayonidir.
Tizimlar tuzilishi bo’yicha oddiy yoki murakkab bo’lishi mumkin.
Oddiy tizimlarni tashkil etuvchi elementlar soni kam bo’lib, sodda tuzilishga ega bo’ladi.
Murakkab tizimlar esa, bir nechta elementlardan tashkil topgan bo’lib bu elementlar ham o’z navbatida alohida tizimlarga bo’linishi mumkin.
Vaqt davomida o’zgarishga qarab tizimlar statik va dinamik turlarga ajratiladi. Statik tizimlar ma’lum vaqt oralig’ida o’z holatini saqlab qoladi. Dinamik tizimda esa, vaqt o’tishi bilan holat o’zgarib boradi.
Tizimlarni qiyoslash va farqlash, ularning bir-biriga o’xshashlari va farqlilarini ajratish orqali tasniflash amalga oshiriladi.