Axborot texnologtyalariuniversiteti mtgranova elvira aslam gvna, pozilova shahnoza xaydaraliyevna

Nazorat savollari:
1. Kasbiy pedagogik ta ’lim haqida
2. Kasbiy pedagogik ta ’limning muammolari
3. Kasbiy pedagogik ta ’limnmg rivojlanish istiqbollari
1.3. Zamonaviy oliy va o‘rta kasbiy pedagogik ta ’lim tizimining
tuzilmasi, xususiyati va rivojlanish istiqboli
“Oliy ta ’lim” atamasi zamirida iqtisod, fan, texnika va 
madaniyat sohasida faoliyat olib boruvchi, ish mobaynida ilm-fan, 
madaniyat, texnika yangiliklarini q o ‘llagan va o ‘z ustida ishlagan 
holda nazariy va amaliy muammolami bartaraf etuvchi yuqori 
malakali mutaxassislarni tayyoriash tushuniladi.
Oliy ta ’limning asosiy maqsadi zamon talablariga javob bera 
oladigan malakali, raqobatbardosh, yuksak bilimli, oliy ta ’lim 
mutaxassisi o ‘zi tanlagan y o ‘nalish yuzasidan talabga javob bera 
oladigan respublikaning ilm-fan, madaniyat, iqtisod, ijtimoiy 
sohalarini rivojlantirishda o ‘z hissasini qo ‘shadigan, mustaqil 
fikrlaydigan, yuksak m a’naviyatga ega b o ‘lgan yuqori salohiyatii 
mutaxassislarni tayyorlashdir.
Oliy ta ’limning asosiy vazifalariga quyidagilar kiradi:
1. Davlat ta’lim standartiga muvofiq zamonaviy dasturlar 
asosida o ‘qitishning sifatini ta ’minlash;
2. Oliy malakali ilmiy-pedagogik kadrlam i tayyoriash;
3. Oliy ta ’limning insonparvarligini ta ’minlash maqsadida 
yoshlar tarbiyasiga milliy istiqlol g ‘oyasi asosida milliy va 
umuminsoniy 
qadriyatlar, 
vatanga, 
oilaga, 
atrof-muhitga 
muhabbatni singdirish;
4. 0 ‘qitishning interfaol usullarini, pedagogik innovatsion 
hamda axborot kompyuter texnologiyalarini, mustaqil ta’lim olish, 
masofaviy ta ’lim tizimini amaliyotga joriy qilish;
5. Oliy ta ’lim sohasida ikki tomonlama foydali aloqalami 
rivojlantirish va boshqalar.
0 ‘zbekiston Respublikasida oliy ta ’lim tizimining boshqamvi 
Vazirlar Mahkamasi va 0 ‘zbekiston Respubhkasi ^|^^rjdoirasida oliy ta ’limni boshqarish davlat, v^kolSfi'^'OFglj®^;! 
tomonidan amalga oshiriladi. 
;
’

---

Oiiy ta ’lim boshqaruv organi 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy va 
o ‘rta maxsus ta ’lim vazirligi hisobtanadi,
Talabalaming ta ’limi, tarbiyasi, o'qishi hamda rivojlanish 
qonuniyatlarini o ‘rganadi, ta ’lim va tarbiya, pedagogik va axborot 
texnologiyalarini q o ‘llash mezonlarini ishlab chiqadi, kasb ta ’limi 
muassasalari turlarini va ulam i boshqarish tizimini asoslaydi. II 
pedagogik 
nazariyalar 
to ‘g ‘risidagi 
bilimlarini, 
innovatsion 
texnologiyalami loyihalash uslublarini umumlashtiradi. Kasbiy 
pedagogika fani insonni kasbiy faoliyatga tayyorlash, yangi avlodni 
kasbiy tarbiyalash, malakali ishchi kuchini yangi talablar darajasiga 
moslab borishni k o ‘zda tutadi.
M ustaqillik yillarida “Kasbiy pedagogika” fani ham rivojlana 
boshladi. 0 ‘zbekistonda bir nechta olimlar bu fanning mustaqil fan 
sifatida shakllanishiga o ‘z hissalarini qo‘shmoqdalar. Shulardan 
Allayorov, 
Nishonaliyev, 
Mirsaidov, 
Jo‘rayev, 
Choriyev, 
Xujaboyev, Davlatov, Abduquddusov va boshqalam i misol qilib 
keltirishimiz mumkin.
T a’lim inson bilish faoliyatining eng murakkab turlaridan biri 
b o ‘Iib, psixik-individual rivojlanishni va bilimlami o ‘zlashtirish 
jarayonini jadallashtiradi.
T a’lim nazariyasi ta ’lim jarayoni tushunchasi va mohiyatini, 
ta ’limning mazmunini uning usullari va vositalari hamda tashkil 
etish shakllari o ‘zida aks ettiradi.
T a’limii tashkil etishdan maqsad yosh avlodni ilmiy bilimlar, 
k o ‘nikm a va malakalar tizimi bilan qurollantirishdan iborat.
T a’lim bilish faoliyatining turi sifatida pedagogika fanida bir 
nyecha m a’noini anglatadi: y a ’ni, o ‘quvchilarda bilim, k o ‘nikma 
va m alakadami hosil qilish; ularda dunyoqarash, fikr va 
e ’tiqodlarini shakllantirish; o ‘quvchilarning muayyai darajada 
o ‘qimishli, madaniyatli, tarbiyali va chin inson b o ‘lishiga erishish, 
ulaming qobiliyatlarini o ‘stirishdan iborat.
T a’lim insoniyat tajribasining m a’lum tomonlarini, y a ’ni 
o ‘quvchilar ijtimoiy taraqiyotning hozirgi talablariga muvofiq 
darajada bilim va tarbiyaga ega b o ‘lishlarini ta ’minlaydigan 
faoliyatdir.
18

---

T a’limning tarbiyaviy vazifasining mohiyati, uning mazkur 
obyektiv jarayonga belgilaydigan maqsadga y o ‘nalganlik va 
jam oaviy ahamiyatlilik baxsh etib yondoshisbdan iborat.
T a’lim jarayonini uch qirrali deb qarash mumkin:
1. bilim, iqtidor va k o ‘nikm alam i malakalarga aylantirish 
jarayoni;
1. shaxsiy sifatlami tarbiyalash;
2. shakllangan hislatlami rivojlantirishdan iborat.
Bu qirralar ju da murakkab bog‘liklikda b o ‘ladi va biri 
boshqasining davomi bo Tib yuzaga chiqadi, uning sababi; boshqasi 
esa uning natijasi bo Tib hisoblanadi.
0 ‘qituvchi o ‘quvchi - talabaning bilish faoliyatini tashkil etish 
maqsadida o ‘quv ishlarini olib borar ekan, avvalo ta ’lim jarayoni 
orqali uch vazifani, y a’ni uch maqsadni hal etishi lozim:
1) T A ’LIMIY MAQSAD - o ‘quv materiali mazmunini bilish, 
y a’ni fanga tegishli ilmiy bilimlami o ‘zlashtirish va amaliyotga 
tadbiq etish;
2) TARBIYAVIY MAQSAD - fan asoslarini o ‘zlashtirish 
orqali uning mazmunida yotgan g‘oyalar, dunyoqarashlar ta ’sirida 
o ‘zining Shaxsiy sifatlari, im on-e’tiqodini shakllantirish;
3) RIVOJLANTIRUVCHI MAQSAD - ta ’lim jarayoni 
ta ’sirida Shaxsning aqliy kamoloti, bilish qobiliyatini, o ‘qishga, 
mehnatga boTgan munosabatini rivojlantirishdan iborat.
Qonuniyatlar - aniq bir sharoitda boglanishlam ing umumiy, 
obyektiv va mavjud narsalarning aks ettirilishidir.
Qonuniyatlar 
-
o b ’ektlar 
o ‘rtasidagi 
o ‘zaro 
bogTiqlik 
boTganda; 
bogTanishlarning 
paydo 
bo ‘lish 
chegarasi 
belgilanganda; va bu bog‘lanishlaming xarakteri, shakli va turi 
to ‘g ‘ri tadqiq etilgandagina aniq belgilanadi.