Axborot texnologtyalariuniversiteti mtgranova elvira aslam gvna, pozilova shahnoza xaydaraliyevna

Kasbiy ta’lim - bu o ‘quvchilarga aniq kasbiy sohada bilim,
ko‘nikma va malakalarni uzatish va mutaxassis shaxsini
shakllantirish jarayoni, zamonaviy jam iyatning talablarga
javob beradi.
Shunday qilib, kasbiy ta ’lim o ‘ziga ikkita tashkil etuvchini 
kiritadi - dars berish va tarbiyalashi.
Dars berish 
- bu yangidan yangi bilish masalalarini yechishga 
yo‘naltirilgan, o ‘quvchilami faol bilish faoliyatini pedagog 
tomonidan tashkil etilishi.
Shuni aytish lozimki, 
o ‘rganish 
- bu pedagog va o ‘quvchini 
birgalikdagi 
faoliyati, 
undagi 
bosh 
ishtirokchi 
o ‘quvchi 
hisoblanadi.
Pedagog doimo yodda tutishi lozim, uning shaxsiy faoliyati 
yordamchi, 
xizmat 
k o ‘rsatuvchi 
xarakterdaligini, 
o'quvchi 
faoliyatini tashkil etish qobiliyatiga b og‘liqligi, o ‘rganishda unga 
yordam berishda, uning roli va ahamiyati borligini.
Tarbiyalash 
- bu faoliyat, tarbiyalash muhitini “tashkil etishga 
yo ‘naltirilgan”, va tarbiyalanuvchilami har xil turdagi faoliyatini 
boshqarish (shu jum ladan anglash) maqsadida masalalarini 
yechish.
0 ‘qitish va tarbiyalash 
- bir jarayonning ikki tarafi: o ‘qitish 
mumkin emas, tarbiyaviy ta ’sir etmasdan, tarbiyalash mumkin 
emas, 
o ‘qitish 
elementlarisiz. 
Ishlab 
chiqarish-texnologik 
faoliyatda ishlami bajarishda amaliy bilim va k o ‘nikmalami 
amalda q o ila sh , ishlab chiqarish k o ‘nikm alam i hosil etish, o ‘zini 
kasbiy sohadasida texnologik zanjimi bilish.
24

---

Loyihalash, ishlab chiqish va tuzulmalash b o ‘yicha injener- 
pedagogning kasbiy faoliyati alohida mustaqil k o ‘rinishi sifatida 
uslubiy ishlar aniqlanadi, alohida predmet yoki o ‘quv predmetlami 
sikli b o ‘yicha o ‘rgatuvchi va o ‘quv faoliyatni amalga oshiradi. 
Kasbiy 
ta ’limda, 
pedagog 
didaktik 
vositalar 
majmuasini 
loyihalashning nazariy asoslari, uning imkoniyatlari, ishlash 
tamoyillari, 
foydalanish 
texnologiyasi 
va 
ularni 
qo‘llash 
uslubiyotini bilishi zarur.
Istalgan faoliyat, uning asosida boshqa odamlar bilan o ‘zaro 
ta ’sir 
yotadi, 
ularni 
shaxsiy harakatlarini 
tashkil 
etishga 
yo ‘naltirilgan, tashkiliy-boshqaruv faoliyati b o ‘ladi.
Kasbiy ta ’lim pedagogi talabalaming istalgan faoliyatini tashkil 
etishni bilishi zarur. Shu bilan birga kasbiy ta ’lim muassasalarini 
boshqarishga tayyor b o ‘lishi, muomala qonuniyatlarini va individ 
va guruhni boshqarish usullarini bilishi zarur. Ilmiy-tadqiqot ishlari 
eng ahamiyatli pedagogik faoliyat turi hisoblanadi, chunki u 
boshqa barcha turdagi ishlarni tashkil etishni ta ’minlaydi va 
pedagogni ilg‘or kasbiy funksiyalami amalga oshiradi.
Uning mazmuni o ‘qituvchi tomonidan tarbiya va ta ’limning 
zamonaviy nazariyasi va texnologiyasini o ‘zlashtirilishini tashkil 
etadi, ularni shaxsiy yondoshuvlari asosida ishlab chiqadi, o ‘quv- 
tarbiya jarayonlarini tashkil etish usullari va ularni ilmiy-uslubiy 
ishlarda q o ‘llaydi.
Pedagogik faoliyat, o ‘zining mazmuni b o ‘yicha eksperimental 
va 
innovatsion 
hisoblanadi, 
doimiy 
ilmiy 
izlanish 
va 
mukammallashtirishni talab qiladi.
Pedagogni 
madaniy-oqartuv 
faoliyati 
o'quvchilam i 
madaniyatda ishtirok etishidan iborat: madaniyatning har xil 
sohalarida erishilgan yutuqlar bilan o ‘quvchilami tanishtirish, 
ulami 
madaniy 
qiziqishlari 
va 
ehtiyojlarini 
rivojlantirish: 
mikrorayonda, shaharda, qishloqda va uning atrofidagi o ‘quvchilar 
va odamlami madaniyatga o ‘rgatuvchi pedagog b o ‘lishi kerak.
Madaniyat 
orqali 
o ‘quvchilami 
qimmatli 
y o ‘nalishlari, 
shaxsning 
ruhiy 
tashkil 
etuvchilari 
shakllanadi. 
Jamiyatni 
sog‘lomligi 
birinchi 
navbatda 
har 
bir 
alohida 
odamning 
sogiom ligiga va ruhiyatiga bog‘liq va bunda javobgarlikning katta 
qismi pedagoglar zimmasida turadi..
25

---

Shunday qilib, pedagogik faoliyat murakkab tizirn sifatida 
taqdim etilishi mumkin, uning markazida o ‘quvchi va pedagog 
shaxsi turadi, uni maqsad va mazmunini aniqlaydi.
Pedagogik faoliyatni uslubi, uni xususiyatini akslantirib, 
boshqarish faoliyati uslubi, o ‘z-o‘zini boshqarish, muomaia va 
kognitiv bilish usulini kiritadi.
Pedagogik faoliyat uslubi kamida uchta m e ’yorning ta ’sirini 
aniqlaydi:
a) bu faoliyatda subyektni individual-psixologik xususiyatlarini
-
o ‘qituvchini, 
individual-tipologiyali, 
shaxsiy, 
muomaia 
xususiyatlarini o ‘z ichiga oladi;
b)faoliyat o ‘zini xususiyatlarini;
v) о ‘quvchilaming (yoshi, jinsi, statusi, bilim darajasi va 
boshq.) xususiyatlarini
Pedagogik 
faoliyatda, 
ushbucha 
xarakterlanadiki, 
ta ’lim 
muassasasidagi aniq o ‘quv holatlari subyekt-subyektni o ‘zaro 
ta ’sirida amalga oshiriladi va bu ta ’sirlar quyidagicha b o ‘ladi:
a)o‘zaro ta ’sir xarakteri,
b) faoliyatni tashkil etish xarakteri,
v) o ‘qituvchining predmet-kasbiy kompetentligi,
g) muomaia xarakteri.
Pedagogik faoliyat usuli eng a w a l uch umumiy k o ‘rinishda 
tabaqalanadi:
avtoritar, demokratik va liberal-beparvo, «pedagogik» mazmun 
bilan to ‘ldiriluvchi.