Axborot texnologiyalari, tarmoqlar va telekommunikatsiyalar



Download 5,02 Mb.
Pdf ko'rish
bet120/222
Sana15.11.2022
Hajmi5,02 Mb.
#866857
1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   ...   222
Заключение
На основе представленного в статье анализа методов 
аудита кибербезопасности можно сделать вывод, что для повышения 
качества проведения аудита целесообразно применять экспертные системы. 
Применение экспертных систем позволит, с одной стороны, компании- 
заказчику проводить аудит собственными силами, а экспертов по 
информационной безопасности приглашать только в критических ситуациях; 
с другой стороны, для компании-аудита экспертная система может выступать 
в качестве инструментального средства, позволяющего ускорить процесс 
проведения аудита и облегчить работу экспертов. 
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ 
[1]. Международный стандарт ISO/IEC 17799:2005. Информационные 
технологии. Технологии безопасности. Практические правила по управлению 
информационной безопасностью. – http://www.dsec.ru/. – 123 с. 
[2]. Избавиться от заблуждений. Виды аудита информационной безопасности 
/ Р. Е. Просянников // Connect! Мир связи. – 2019. – № 12. – С. 148–151. 
[3]. SWOT-анализ: методики проведения и возможности применения на 
российских предприятиях / А. Н. Гвозденко // Маркетинг и маркетинговые 
исследования. – 2016. – № 2. – С. 144–156. 
[4]. Методы аудита информационной безопасности информационных систем 
/ Н. В. Иванова, О. Ю. Коробулина // Общетехнические задачи и пути их 
решения. – 2018. – С. 143–152. 
IJTIMOIY TARMOQLARDA ZARARLI MA’LUMOTLARGA QARSHI 
KURASHISH MODELLARI 
Abdullayeva Xayitjon Atabekovna, Ashirova Anorgul Ismailovna 
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU Urganch filiali 
 
Annotatsiya: 
Zararli ma’lumotlar zamonaviy jamiyatning 
axborot 
xavfsizligi muammosiga aylandi. Ushbu maqolada ijtimoiy tarmoqlarda zararli 
ma’lumotlarga qarshi kurashish modellari o‘rganildi. 
Kalit so‘zlar: ijtimoiy tarmoq, zararli axborot, dasturiy komponent, axborot 
xavfsizligi, geterogen xabar. 


International scientific conference "INFORMATION TECHNOLOGIES, NETWORKS AND 
TELECOMMUNICATIONS" ITN&T-2022 Urgench, 2022y April 29-30 
504 
 
Bugungi kunda ijtimoiy tarmoqlar nafaqat aloqa vositasi, balki axborotni 
tarqatish vositasidir. Shuni ta’kidlash kerakki, terroristik va jinoiy guruhlar tobora 
ko‘proq axborot ta’siriga ega bo‘lib, ijtimoiy tarmoqlar orqali ta’sir doirasini 
kengaytirish va yangi adeptlarni jalb qilishga qaratilgan strategiyalarni yozadilar. 
Shuning uchun davlatning axborot xavfsizligini ta’minlashning tarkibiy 
qismlaridan biri ijtimoiy tarmoqlarda zararli axborotlarni monitoring qilish, tahlil 
qilish va faol ravishda qarshi turishdir. 
Biroq, bugungi kunda qarama-qarshilik muammosi juda kam ilmiy va texnik 
yechimlarga ega. Mashhur vositalar ijtimoiy tarmoqlarda zararli ma’lumotlarni 
aniqlash va ularga qarshi turish, qabul qilingan qarorlarning tezligi, to‘liqligi, 
aniqligi va yetarliligi talablariga javob bermaydi. Bu quyidagi bir necha 
sabablardan iborat: Birinchidan, tizimlar ikkita bog‘liq bo‘lmagan modulga 
bo‘linadi: 1.monitoring, 2.qarshi kurash. Ularning o‘rtasida operator bor. 
Ikkinchidan, ijtimoiy tarmoqlar murakkab tuzilishga ega va turli xil geterogen 
xabarlardan iborat bo‘lib, bu muxolifat maqsadini tanlashda, masalan, xabar turi, 
manba va boshqa xususiyatlarni tanlashda yetarli darajada hisobga olinmaydi. 
Uchinchidan, real vaqtda katta hajmdagi xabarlarni qayta ishlash va qisqa vaqt 
ichida qarshi choralar uchun maqsadni tanlash kerak. Bunda qarshi tizim operatori 
zararli ma’lumotlarning tarqalishini to‘xtata olmaydi. Shunday qilib, ijtimoiy 
tarmoqlarda zararli ma’lumotlarga qarshi kurashishning asosiy qiyinchiliklari 
axborot sohasini rivojlantirishning zamonaviy tendensiyalaridan bevosita kelib 
chiqadi. Ya’ni, zararli ma’lumotlarni o‘z ichiga olgan xabarlar hajmi, zararli 
axborotni tarqatish tezligi, xabarlarni takrorlash tezligi, ijtimoiy tarmoqlarda 
axborot tarqatishning yangi manbalari paydo bo‘lishining tezligi, tomoshabinlar 
e’tiborini jalb qilish usullari soni, ma’lumotlar geterogenlik darajasi. Bu ijtimoiy 
tarmoqlarda zararli axborotga qarshi kurashish samaradorligini oshirish, shu 
jumladan tezkorlik va haqiqiyligini ta’minlash zaruratini keltirib chiqaradi.[1] 
Zararli ma’lumotlarga qarshi kurashish, ijtimoiy tarmoqlarda zararli axborot 
manbalarini tahlil qilish va baholash masalalariga katta e’tibor D. A. Gubanov, I. 
V.
Kotenko, M. V. Litvinenko, I. B. Saenko, Yu Turdakov, A.A Chechulin, A. G. 
Chxartishvili, A. L. Barabasi, X. Zheng va boshqalarning ko‘plab ishlari axborot 
mojarosi va qarama-qarshiliklarga bag‘ishlangan.[3] 
Yana bir tadqiqot esa ijtimoiy tarmoqlardan foydalanish 
ijtimoiy 
yakkalanish hissini yuzaga keltirishini ko‘rsatdi. Olimlar kishilarning Facebook, 
Twitter, Google+, YouTube, LinkedIn, Instagram, Pinterest, Tumblr, Vine, 
Snapchat va Reddit kabi 11 ta ijtimoiy tarmoqda o‘tkazgan vaqti ularning o‘zini 
qanchalik ijtimoiy yakkalangan his qilishiga bog‘liq ekanligini o‘rganib chiqdi.[2] 
Jarayonlarni axborotlashtirish va axborot tizimlarining samaradorligini 
baholash masalalari M.V.Buynevich, V.P.Zabolotskiy, A.A.Musayev, R.M. 
Yusupov asarlarida keltirilgan. Biroq, olimlar tomonidan olib borilgan muhim 
qarshiliklarga qaramasdan, ijtimoiy tarmoqlarda zararli ma’lumotlarga qarshi 
kurashish muammosi haligacha hal etilmagan va yangi tadqiqotlar o‘tkazishni 
talab qiladi. [3] 


International scientific conference "INFORMATION TECHNOLOGIES, NETWORKS AND 
TELECOMMUNICATIONS" ITN&T-2022 Urgench, 2022y April 29-30 
505 
Zararli axborot manbalarini tahlil qilish va qarshi choralar tanlovini 
avtomatlashtirish orqali ijtimoy tarmoqlarda zararli ma’lumotlarga qarshi 
kurashish samaradorligini oshirish imkoniyati kengayadi. Ushbu maqsadga 
erishish uchun quyida belgilangan vazifalar hal qilinishi lozim: 
-
zararli axborot va axborot almashinuvining mavjud modellarini tahlil 
qilish; 
-
ijtimoiy tarmoqlarda mavjud manbalarni baholash algoritmlarini, mavjud 
monitoring tizimlarini va ijtimoiy tarmoqlarda zararli ma’lumotlarga qarshi 
kurashish usullarini tahlil qilish; 
-
ijtimoiy tarmoq, manba va zararli ma’lumotlarning bir qator modellarini 
ishlab chiqish; 
-
zararli axborot manbalarini tahlil qilish va qarshi choralar reytingini tahlil 
qilish uchun bir qator algoritmlarni ishlab chiqish; 
-
ijtimoiy tarmoqlarda zararli axborotga qarshi kurashish usulini ishlab 
chiqish; 
-
zararli axborotga qarshi tizim komponentlarining arxitekturasi va dasturiy 
prototiplarini ishlab chiqish, tavsiya etilgan modellar, algoritmlar, texnika va 
arxitekturaning samaradorligini eksperimental va nazariy baholash. 
-ijtimoiy tarmoqdagi zararli axborotga qarshi kurashish modellari, 
algoritmlari va usullarini ishlab chiqishdan iborat. 
Ijtimoiy tarmoqlarda zararli ma’lumotlarga qarshi kurashishning asosiy 
qoidalari quyidagilardan iborat: 
1.
Ijtimoiy tarmoq modellari, manba va zararli ma’lumotlar to‘plami; 
2.
Zararli axborot manbalarini tahlil qilish va qarshi choralar reytingini 
tahlil qilish algoritmlari to‘plami; 
3.
Ijtimoiy tarmoqlarda zararli ma’lumotlarga qarshi kurashish usuli; 
4.Zararli axborotga qarshi tizimning arxitekturasi va dasturiy komponentlari. 
Maqolada taqdim etilgan ilmiy qoidalarning asosliligi va ishonchliligi ushbu 
sohadagi tadqiqotlar holatini chuqur tahlil qilish orqali ta’minlanadi. 
Xulosa qilib aytganda
, ilmiy izlanishlar natijasiga ko‘ra 
ijtimoiy 
taqmoqlarda 
zararli ma’lumotlarga qarshi kurashish modellari, usullari va 
algoritmlari ishlab chiqildi. Davlat, jamiyat va shaxsning axborot xavfsizligida 
ijtimoiy tarmoqlarda zararli axborotga qarshi turishning o‘rni va roli aniqlandi. 
Tegishli modellar, algoritmlar va usullarning asosiy ta’riflari va sharhlari va zararli 
axborotga qarshi mavjud tizimlar ko‘rib chiqildi. Mavjud yondashuvlar va 
yechimlarning afzalliklari va kamchiliklari aniqlandi. 

Download 5,02 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   116   117   118   119   120   121   122   123   ...   222




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish