Axborot kutubxona katalogi va fondi



Download 5,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet51/194
Sana15.01.2022
Hajmi5,22 Mb.
#367171
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   194
Bog'liq
fayl 1380 20210624 (1)

Abu Ali  ibn  Sino
0 ‘rta  asr  boshlarida  ilg‘or  m utafakkir- 
4
lar  singari 
Abu  Ali  ibn  Sino 
(980—1037) 
ham   fanlar  klassifikatsiyasi  haqida  fikr 
‘ '
yuritadi.  U  birinchi  o‘ringa tibbiyot fanla- 
rin i  qo‘yadi  va  fanlarni  nazariy  va  am aliy 
qisrnga  b o lad i.  M asalan,  falsafa  fanining 
nazariyasini  kishining  o'zidan  tashqi  bor- 
liq  to ‘g‘risidagi  bilim larni  egallashdan 
iborat  deb  biladi.  A m aliyotda  kishi  ishi- 
ning  faoliyati  deb  hisoblaydi.
Abu Ali  ibn  Sino  fanlar  tasnifiga  «Aq- 
som  ul-ulum   ul-aqliya»  «Aqliy  bilim lar 
tasnifi»  nom li  risola  bag'ishlagan.  Barcha  falsafiy  fanlarni  Ibn 
Sino  ikki  qismga  b o‘ladi  nazariy va  am aliy  falsafa  fanlari.
Birinchisi  uch  qismga  bo‘linadi:
1.  Quyi  darajadagi  ilm,  tabiatshunoslik.
2.  Oraliq  ilm   —  m atem atika.
3.  Oliy  darajadagi  ilm  —  m etafizika.
Ibn  Sinoning  fikricha,  tabiatshunoslikning  tarm oqlari  qu- 
yidagilarga  bo‘linadi:
41


1.  Tibbiyot.
2.  Astrologiya.
3.  Fiziognom ika.
4.  Tush  ta ’biri  ilmi.
5.  Tilsim ot  ilmi.
6.  Ilm i  nayrang.
7.  Ilm   al-kimyo.
Ib n   Sino  tasnifi  bo‘yicha  m atem atika  fanining  asosiy  qism lari 
to'rtta:
1.  Sonlar haqidagi  ilm   —  ilm   ul-adad.
2.  G eom etriya  ilm i—handasa.
3.  A stronom iya  ilm i—ul-xay’a.
4.  Ilm   ul-m usiqa.
A m aliy  qism ni  ham   uchga  ajratadi:
1.  Shaxs  haqidagi  ilm.
2.  0 ‘rganish,  axloq  odob,  muom ala,  o‘zaro  m unosabatlar 
haqidagi  ilm.
3.  D avlatni,  m am lakatni boshqarish  haqidagi  ilm.
Ibn  Sino  tibbiyot  fanlarini  quyidagicha bo'ladi:
1.  B utun tibbiyotga  xos  bo‘lgan  um um iy  m asalalar 
(o‘sish,  rang,  ko‘payish).
2.  Dunyo  asosini  tashkil  etuvchi jism lar  (osmon,  yer,  tog‘,  suv).
3.  Paydo  bo ‘lish,  yo‘qolib  borish  (chirish,  yo‘q bo'lish,  o ‘lim).
4.  Bulut,  yomg‘ir,  shamol-meteorologiya.
5.  O rganik dunyoni  o‘rganish.
6.  Hayvonot  dunyosini  o'rganish.
7.  Kishi  ru h in i  o‘rganish.
Xulosa qilib aytganda,  fanlarni klassifikatsiya qilish bilan birga 
fanlar sohasida yetuk va chuqur bilimga ega bo‘lgan m utafakkirlar 
shug‘ullanganlar.  B ulardan dunyoda birinchi bo‘lib  fanlarni  klas­
sifikatsiya  qilgan  qadim gi  dunyo  Gretsiya  faylasufi  A ristoteldir 
(Arastu).  Sharqda bu  m asalani  Forobiy bilan  Ibn  Sino  o‘rta  asrda 
haqiqatga yaqinroq  tarzda hal  etishdi1.  Uyg‘onish davrida faylasuf

Download 5,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   194




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish