Axborot kutubxona katalogi va fondi

1  Ganiyeva  B.  Kutubxona  kataloglari.  0 ‘quv  qo‘llanma.  -   Т.:  Fan,  2012.
 
-b.37.
42

---

Bekon  fan  klassifikatsiyasini  yaratgan  bo‘lsa,  yangi  davrda  esa 
Sen-Sim on  va  Gegellar  o‘z  davrlariga  nisbatan  katta  ahamiyatga 
va  haqiqatga  ega  bo'lgan  fanlar klassifikatsiyasini  yaratdilar
3.4.  X II-X H I  asrlarda  G‘arbiy Yevropada kutubxona
 
klassifikatsiyalarining vujudga kelishi
X II—X III  asrlarda  G ‘arbiy  Yevropada  dastlabki  universitetlar 
vujudga  kelib,  ularda  kutubxonalar  tashkil  etiladi.  Universitetlar 
uzoq  vaqt  cherkov bilan  m ustahkam   bog'langan  bo‘lib,  cherkov- 
da  o ‘qitiladigan  fanlar  doirasini  va  ularn i  o‘qitish  xarakterini 
nazorat qilib tu rar edi;  ilohiyot fakulteti asosiy fakultet edi.  Biroq 
iqtisodiy  shart-sharoitlarning  o ‘zgarishi,  savdo  aloqalarining  va 
ishlab  chiqarishning  rivojlanishi  fanning  dindan  ajrala borishiga 
zam in   hozirladi.  U niversitetlardagi  kutubxonalarning  fondlari 
sekin-asta  xilm a-xil  tem atikadagi  kitoblar  bilan  to ‘la  boshlaydi. 
X III -X IV  asrlarda,  bosm a  dastgoh  k ash f qilinm asidan  oldinoq, 
qo‘lyozma  kitoblarni  xattotlar  tom onidan  ko‘paytirish  birm un- 
cha  ortadi.
X V   asrda  bosm a  kitoblarning  vujudga  kelishi  universitet 
kutubxonalarining  kengayishiga  im kon  berdi.  K utubxonalar- 
d a n   foydalanuvchi  kishilar  doirasi  ham   kengaydi.  A na  shunday 
sharoitda  fondlarning  m azm u n in i  ochib  beruvchi  kataloglarga 
b o ‘lgan  ehtiyoj  ortdi.  Xuddi  shu  davrda bilim larn i  sistem alashti- 
rishga  urin ib   ko‘rilgan  ensiklopedik  xarakterdagi  bosm a  asarlar 
yaratildi.  Bu ensiklopedik asarlar universitet kutubxonalari  kata- 
loglaridagi  kitoblarning  sistem alashtirilishiga  ta ’sir  etm ay  qolol- 
m asdi.  XV  asr  oxirlaridan  boshlab  universitet  kutubxonalarida 
kitoblarni  universitetlarda  o ‘rganiladigan  o ‘quv  fanlariga  m u ­
vofiq  tarzda  sistem alashtirish  qaro r  topdi.  K utubxona  klassifi- 
katsiyasining  X V I—X V II  asrlarda  keng  yoyilgan  «fakultet  siste- 
malari»  ham   xuddi  shu  davrga  taalluqlidir.  Bunday  sistem alar 
uch u n   fondlarni  o‘sha  vaqtdagi  ko‘p ch ilik   universitetlarda  m av­
ju d   bo ‘lgan  to ‘rtta,  ya’n i  falsafa,  tibbiyot,  yuridik  va  ilohiyot 
fakultetlariga muvofiq ravishda to ‘rt qismga  bo‘lish  xarakterlidir. 
K itoblar bu  bo ‘lim lar ichida  alfavit  tartib id a yoki  hech  bir detal- 
lashtirilm asdan  shartli  raqam lar  b o ‘yicha joylashtirilgan.
43

---