Axborot kutubxona katalogi va fondi

1 
Lotin  tilida  1841  va  1908-yiIlarda  bosib  chiqarilgan;  ruscha  tarjimasida:
 
К.Э.Бер, Система классификации  11-го отделения библиотеки Российской
 
Академии  наук.
55

---

biat  haqidagi,  inson  haqidagi,  jamiyat  haqidagi  fanlar  tartibida 
joylashtirishga urinib ko'rgan edi.  Uning klassifikatsiyasi umumiy 
mazmunga  ega  bo‘lgan uchta bo‘lim  bilan boshlanadi:
I
Bibliografiya va adabiyot umumiy tarixi.
II
Umummilliy  va  poligrafik  kitoblar  (ensiklopediyalar, 
yunonistonlik va rimlik mualliflarning kitoblari).
III
Tilshunoslik
IV
Matematika
V-VII
Tabiatshunoslik
VIII
Antropologiya yoki inson tanasi va ruhi to‘g‘risidagi 
ta’limot
IX-XII
Tarix va geografya, siyosat va huquq, iqtisod va texnologi- 
ya
XIII-XIV
San’at va nafis adabiyot
XV-XVI
Ilohiyot va falsafa
XVII
Tibbiyot
XVIII
Harbiy ish va dengiz ishi
XIX
Arxitektura.  Binokorlik
XX-XXI
Qo‘l yozmalar va kutubxona kataloglari
K.E.  Ber  klassifikatsiyasida  fanlarning  mantiqiy  silsilasini 
yaratishga  harakat  qilingan.  Tabiat  haqidagi  fanlar  umumiy  ta- 
biatshunoslik  —  fizika  va  kimyo  (V)  bo‘limi  bilan  boshlanadi, 
so‘ngra  anorganik  tabiat  haqidagi  —  geologiya  va  mineralogiya 
(VI)  fanlari  bo‘limlari  va  organik  tabiat  haqidagi  (VII)  fanlar 
bo‘limlari keladi. Antropologiya,  umumiy fiziologiya va psixologi- 
ya  alohida  bo‘lim  —  inson  haqidagi  fanlar  (VIII)  bo‘limi  qilib 
ajratilgan  hamda jamiyat  haqidagi  fanlar  kompleksiga  (IX—XII) 
o‘tish  bo‘lib  xizmat  qiladi.  San’at  va  adabiyot  mustaqil  bo‘limlar 
qilib berilgan.
K.E.  Ber  nazariy  va  amaliy  fanlarni  yorituvchi  adabiyotni, 
masalan,  kimyo  hamda  kimyo  texnologiyasiga  doir,  nazariy  va 
texnikaviy fizikaga doir kitoblarni birlashtirishdek murakkab ma- 
salani  hal  etishga  birinchi  bo‘lib  kirishgan  edi.  Biroq,  u  amaliy 
jihatdan  maqsadga  muvofiqligiga  asoslanib,  mustaqil  taraqqiy et-
56

---

gan  fanlar  (masalan,  tibbiyot,  harbiy  ish  va  dengiz  ishi,  arxitek- 
tura)ni  alohida  bo‘limlarga  ajratgan.
Bu  sxema  yaxshilab  bezatilgan.  Sxemaning  bo‘limlari  va 
bo‘linmalari  aniq  bosqichli  indekslar  bilan  ko‘rsatilgan:  asosiy 
bo‘limlari  raqamlar bilan,  bo‘limchalar  —  lotin  alfavitining  bosh 
harflari bilan, bundan keyingi bo‘linm alar — kichik lotin harflari, 
ba’zan  yunon  harflari  bilan  ifodalangan.
K.E.  Berning  o‘z  davridagi  ilg‘or  ilmiy  qarashlarini  aks  et- 
tirgan  va  amalda  foydalanishga  yetarli  darajada  moslashtirilgan 
sxemasi  XIX  asr  birinchi  yarmidagi  kutubxona  klassifikatsiyala- 
rining  eng yaxshilari jumlasiga  kiritilishi  mumkin.