«axborot-kommunikatsiya texnologiyalar va tizimlar»

1.4. Komputer va uning turlari
Texnik vositalar
-
bu ma’lumotlami kiritish, qayta ishlash va 
chiqarish uchun foydalanishi mumkin bo‘lgan quroldir. Kompyu- 
terlaming turlari:
> Mini kompyuterlar (Minicomputer);
> Portativ kompyuterlar (Notebook);
> Shaxsiy kompyuterlar (Personal Computer);
> Server kompyuterlar (Servers);
> Super kompyuterlar (Super Computer).
Kompyuter (ingl. computer hisoblagich, lotincha 
compute
hisoblamoqdaman) - elektron shaklga ega turli ma’lumotlami qabul 
qilish, yig‘ish, saqlash, ularga ishlov berish, axborot uzatish, 
hisoblash kabi imkoniyatlarga ega boMgan qurilma.
Mini kompyuterlar - o‘lchami va bajaradigan amallar hajmi 
jihatidan juda kichik hisoblanadi. Bunday kompyuterlar cho‘ntak 
kompyuterlari deb ataladi.
Portativ kompyuterlar (noutbuklar) — bunday turdagi kom- 
pyuterlaming ekrani va asosiy bloki birlashgan bo‘lib mobil 
foydalanishga juda qulaydir.
Super kompyuterlar - juda katta tezlikni talab qiladigan va katta 
hajmdagi masalalami yechish uchun mo‘ljallangan tizimdir. Bu 
kompyuter tizimlari 1 sekundda o‘n trillion amal bajaradi.
Kompyuter asosan apparat va dasturiy qismlardan tashkil 
topgan. Ushbu ikki qism kompyuterda ma’lumotlar jarayonini 
amalga oshiradi. Quyidagi 1.1-rasm ushbu ikki qismni tasvirlaydi.
0 ‘lchamlari va funksional imkoniyatlari bo‘yicha EHMlami 
quyidagicha bo‘lish mumkin: 
o ‘ta katta (super EHM), katta,
kichkina, о ‘ta kichkina (mikro EHM).
Tarixan birinchi bo‘lib 
katta EHM 
pay do bo‘lgan, ulaming 
element bazasi elektron lampalardan juda yuqori darajali inte- 
gratsiyali integral sxemalargacha bo‘lgan yo'lni bosib o‘tdi.

---

1.1-rasm. Kompyuter tarkibiy qismlari (apparat va dasturiy qism)
Katta EHM unumdorligi bir qator masalalami yechish uchun 
yetarli bo‘lmay qoldi: meteoholatni oldindan aytib berish, murakkab 
mudofaa komplekslarini boshqarish, ekologiya tizimlarini mode- 
llashtirish. Bu 
super 
EH M lam i ishlab chiqish va yaratish uchun 
shart-sharoit yaratib berdi, ular hozirda ham jadal rivojlanayotgan 
eng kuchli hisoblash tizimidir.
70-yillarda kichkina EH M lami paydo boMishi, bir tomondan, 
elektronli element baza sohasidagi taraqqiyot bilan, ikkinchi 
tomondan esa - bir qator ilovalar uchun katta EHMlami resurslarini 
ortiqchaligi bilan bog‘langandir. Kichkina EHMlar ko‘pincha 
texnologik jarayonlami boshqarish uchun ishlatiladi. Ular juda 
ixchamdir va katta EHMga nisbatan sezilarli darajada arzonroqdir.
Element bazasi va arxitektura yechimi sohasidagi kelgusidagi 
muvaf-faqiyatlar