«axborot-kommunikatsiya texnologiyalar va tizimlar»

Klaviaturaning maxsus kalitlari______________
Maxsus kalit
Maqsadi
Backspace kaliti
Kursomi chap tarafida joylashgan obyektni o‘chirish.
Caps lock
Harflami kattalashtirish
Del
Kursomi o‘ng tarafida joylashgan obyektni o‘chirish
End
Kursomi satr oxiriga olib obradi
Enter
Hujjatni va kursomi xatboshiga o‘tkazadi
Esc
Buyruqni bekor qiladi
Ноше
Kursomi qator boshiga ko‘chiradi
Ins
Obyektni kiritadi
Shift
Tugmaning qo‘shimcha funksiyalarini bajaradi. Harfni 
kattalashtiradi
Space
Bo‘shliq kiritadi
Tab
Ikki so‘z orasida katta bo‘sbliq kiritadi
3.8-rasm. Sichqoncha.
59

---

Skaner
Skanerlar yorugMik sensori yordamida, yozuvlami, qog‘oz 
hujjatlami, rasmlarniraqamli ko‘rinishga o ‘girib beradi (3.9-rasm).
3.9-rasm.Skaner.
Afzalliklari:
1. U oddiy qurilma va ishlatishga qulay;
2. U qimmat emas;
3. U kursomi klaviaturaga qaraganda tezroq harakatlantiradi.
Kamchiliklari:
1. Kursoming harakatlanishi sichqonchani harakatiga sezgir 
emas;
2. Agar g ‘ildirakcha va qurilma orasidagi aloqa uzilsa kursor 
harakatlanmaydi.
Rasmlar kompyuter orqali boshqariladi, saqlash qurilamasida 
saqlanadi yoki boshqa kompyuterga yuborilishi mumkin. Skaner 
nusha olishqa o ‘xshab ketadi, lekin skaner m a’lumotni elektron 
k o ‘rinishga keltira oladi, kseroks esa faqat qog‘oz nusxasini ya- 
ratadi.
Yuritgichdagi platalar b o ‘sh joylar orqali ajratiladi va qaytib bir 
milya uchun siqiladi y a ’ni barcha platalar birgalikda aylanadi.
Qattiq disklar yopiq qattiq disk birligi ichida tushmasligi mo- 
baynida har qanday chetki masalani oldini olish uchun mahkam 
k o ‘tarilgan. M a’lumotlar disk platasining ikkala tomonida ham qayd 
qilinishi mumkin. 3.10-rasmda mikrokompyuterdagi qattiq disk 
tizim birligida o'ralgan.
60

---

{C«v«r *)>;«< shown*
Baste Cashing 
... 
$l»fo4if«
5IW*» {»mt Н«»ф
Acmataf 
Af t
Actuator Axh 
Actuator
Ribbon Cabta 
( a t t a c h e s t*eato i.og»o В
*>at4)