«axborot-kommunikatsiya texnologiyalar va tizimlar»

3.2-rasm. Ushbu 5 opcratsiyalarning jamlanmasi
2. Q ayta ishlash. Kompyuterda raa’lumotlar qayta ishlanadi, 
saqlanadi, matnlar formati, hajmi o ‘zgartiriladi, rasmlar va audio- 
yozuvlarga ishlov beriladi.
b) 
Saqlash. Dastur va ma’lumotlar faqatgina foydalanish uchun 
saqlanmaydi. Birinchidan, saqlash kompyuteming aylanish davridir.
52

---

Ikkinchidan, tashqi disklar ham saqlash vazifasini bajarishi mumkin 
(disk, qattiq disk yoki CD rom).
4. 
Natija. 
Qayta ishlangan ma’lumotlar monitorda, kalonkada,
5. 
Aloqa. 
Tez-tez ma’lumotlar modem, e-mail yoki boshqa 
qurilmalar orqali bir kompyuterdan boshqasiga uzatiladi.
Saqlash birligi
Quyida berilgan barcha operatsiyalar har qanday kompyuter 
sistemasining asosiy qurilish blokining bir qancha funksiyalar 
jamlanmasi orqali amalga oshiriladi.
Biz yuqoridagi 4-rasmda kompyuter sistemasining blok 
diagrammasini ko‘rihimiz mumkin. Bu chizmada, qattiq chiziqlar 
quyidagi buyruq va ma’lumotlami ifodalaydi, nuqta chiziqlar 
nazorat mashqlarini ifodalaydi.
Kiritish qurilmalari
Ma’lumot kompyuterga kiritish qurilmalari orqali kiritiladi. 
Kiritish qurilmalari kompyuterda ma’lumot va dasturlami o‘qiydi. 
Dastur ma’lumotlar bilan amalga oshirilishi kerak bo‘lgan 
buyruqlami qamrab oladi. U kompyuter va inson o‘rtasidagi aloqani 
ta’minlaydi.
Kiritish moslamalari kiritilgan ma’lumotlami kompyuter qabul 
qilishi uchun munosib ikki xonali songa o‘tkazadi. Quyidagilar bir 
qancha mashhur kiritish moslamalaridir:
1. Klaviatura
2. Sichqoncha
3. Joystik
4. Disketa va qattiq disk
5. CD va DVDlar
53

---

6. O ptik ishora o ‘quvchi
Qisqacha aytganda, kiritish qurilmalari quyidagi funksiyalam i 
bajaradi:
1.U dastur va m a’lum otlam i kiritadi yoki qabul qiladi (buy­
ruqlar aloqasi);
2. Ushbu m a’lumot va buyruqlam i kom pyuter qabul qiladigan 
formaga o ‘tkazadi;
3. U o ‘zgartirilgan m a’lumot va buyruqlami kompyuter 
sistemasiga qo‘shimcha qayta ishlash uchun tak lif qiladi2.
Kiritish birligi
Dastur ma’lumoti
Ikkilamchi
xotira
Shaxsiy 
Asosiy xotira
Boshqaruv
birligi
Nazorat
Natija
birligi
Natija
Arifinetik va 
logik birlik