«axborot-kommunikatsiya texnologiyalar va tizimlar»

M o l i y 3 v i y i x i h -: j К
■;>'
 
; j f 
« и 1&Ы u r s ^ l
A ! J
Ш&жкки^ткщ
Н лП
17.3-rasm. Yirik korxonadagi BHATda hisobning bosqichlari bo‘yicha
HAIJning o ‘zaro aloqalari va taqsimlanishining chizmasi
17.7. Kichik biznes korxonalarida buxgalteriya hisobini
avtomatlpshtirish tizimlari
Kichik korxonalarda BHAT yaratishda ShKdan keng foy­
dalanish hisobchining ish joyida axborotlami ishlab chiqish, saqlash
435

---

va uzatish bo‘yicha barcha tadbirlami avtomatlashtirishga imkon 
beradi.
Bunday BhATni yaratishda bir necha yondoshishlar mavjud. Bu 
oddiy va unchalik rivojlanmagan tuzilmaga ega kichik korxonalar 
boshqaruv tizimini alohida tizimcha sifatida olib borishni talab 
qilmaydi.
Birinchi yondashishda
faqat moliyaviy hisobni avtomat- 
lashtiruvchi tizim yaratiladi. Bunday BHAT - mini-hisobxonalar 
sinfiga kiradi. Qoidaga ko‘ra bu tizimda buxgalteriya hisobi bitta 
odam - hisobchi tomonidan olib boriladi.
Ikkinchi yondashishda
moliyaviy hisobdan tashqari qisman 
boshqaruv tizimi ham har tomonlama avtomatlashtiriladi. Bu holda 
buxgalteriya hisobini ikkita odam: hisobchi va uning yordamchisi 
yoki kirishni cheklash y o ‘li bilan bitta ish joyida, yoki ikkita ish 
joylarida olib boriladi.
Moliyaviy va boshqaruv hisobini zamonaviy kompyuter 
texnologiyalari asosida avtomatlashtirish 
uchinchi yondashishda
erishiladi. Bunday tizimda ishlab chiqilayotgan axborotlaming katta 
hajmlarida ko‘p foydalanuvchanlik usulidan foydalaniladi. Unda bir 
necha SHKlar mahalliy tarmoqqa birlashtiriladi. ShKning har biri 
esa hisobchining alohida ish joyi sifatida ko‘rib chiqiladi.
Yondashishni tanlash korxonaning turiga va uning kattaligiga 
bog‘liq. Yirik korxonalardan farqliroq, kichik korxonalarda asosiy 
e ’tibor moliyaviy hisobni olib borilishiga qaratiladi, u k o ‘p mehnat 
talab qilishi va ahamiyat bo‘yicha asosiy o ‘rinni egallaydi. U hisob 
axborotlarini umumlashtirish va sintez qilishga qaratilgan.
Kichik korxonalardagi moliyaviy va boshqaruv hisobini qamrab 
oluvchi buxgalteriya hisobini avtomatlashtirish uchun dasturiy 
majmua ikkita moduldan tashkil topadi.