|
17.5. Buxgalteriya hisobida avtomatlashtirilgan axborot
texnoiogiyalarini tashkil qilish.
Buxgalteriya vazifalarini yechishni AATexlari asosida tashkil
qilish birlamchi buxgalteriya hujjatlarini tuzish paytidan boshlab
yakuniy
moliyaviy
hisobotni
tuzish
bilan
yakunlanuvchi
operatsiyalarining yig‘indisidir.
430
Hozirga bosqichda buxgalteriya vazifalarini axborot-kom-
munikatsiya texnologiyalari asosida markazlashtirilgan holda ishlab
chiqish asosiy rolni o‘ynaydi:
• foydalanuvchining ish joyida o‘matilgan kompyuterlarni
qo‘llash, bu yerda vazifalarni yechish hisobchi tomonidan bevosita
uning ish joyida bajariladi;
• korxona (tashkilot, firma)ning turli xildagi bo‘linmalari
iqtisodiy vazifalarini integratsiyalangan holda ishlab chiqilishini
ta’minlovchi mahalliy va ko‘p bosqichli hisoblash tarmoqlarini
shakllantirish;
• hisoblash texnikasida bajariladigan buxgalteriya hisoblashlar
tarkibini ancha ko‘paytirish;
• har xil bo‘linmalar uchun korxonaning yagona taqsimlangan
ma’lumotlar bazasini yaratish;
• birlamchi buxgalteriya hujjatlarim mashinada shakllantirish
imkoniyatlari, bu qog‘ozsiz texnologiyalarga o'tishni ta’minlaydi va
hujjatlami yig‘ish va ro‘yxatga olish bo'yicha operatsiyalar mehnat
talabligi darajasini kamaytiradi;
• buxgalteriya vazifalari majmualarini yechishni integrat-
siyalash;
• dialogli usulda amalga oshirishyo'li bilan axborot xizmat
ко‘rsatishni tashkil qilish imkoniyati.
Texnologik jarayonlarning barcha
operatsiyalari
shaxsiy
kompyuterda bitta ish joyida va uning tuzilishiga ko‘ra bir necha
kompyuterlarda izchillik bilan bajariladi.
Axborot to‘plamlarining har xil turlari hisob vazifalarini ishlab
chiqishga asos bo'ladi.
Birinchi tur birlamchi hujjatlami yig'ish va ro'yxatga olish bilan
bog'liq. ShKdan foydalanishda ulami mashina bilan shakllantirish
imko-niyati paydo bo‘ladi, bu hujjatlami yaratish jarayonini
avtomatlashtiradi. Ammo ShKga qo'lda kiritilgan birlamchi huj
jatlami kelib tushish imkoniyati ham istisno emas. Axborot
ta’minotining ikkinchi turi - o‘zgamvchan axborotlaming fayllar va
mashina manbalari va ShK xotirasidagi shartli doimiy axborotlar
ma’lumotlar bazalaridir. 0 ‘zgaruvchan axborotlaming fayllari
birlamchi hujjatlaming m a’lumotlari asosida shakllanadilar va
431
belgilangan davr ichida vazifalami (masalan, ishchi naryadlar, kirish
orderlari, kassaning chiqarish orderlari, yuk xatlari va boshqalar) bir
marta yechishda foydalaniladi.
Shartli-doimiy axborotlaming fayllari loyihani tadbiq etishda bir
marta yaratiladi, ko‘p marta foydalaniladi va ularga doimo
tuzatishlar kiritiladi. Ularga har xil me’yomomalaming massivlari,
ma’lumotnomalar, asosiy vositalar hisobini yo‘qlama qilish
varaqalari, ishlovchilaming shaxsiy varaqchalari va boshqalar kiradi.
Markazlashtirilgan ishlab chiqarish sharoitlarida, texnologik
jarayonning barcha operatsiyalari hisobchi tomonidan uning ish
joyida bajarilayotganda texnologik jarayonning an’anaviy vujudga
kelgan bosqichlarining mazmuni bir oz o‘zgaradi. Barcha
operatsiyalaming bajarilishini ShK ishga tushishi zahotiyoq ekranda
ko'rsatib beradi. Menyu dastur bloklari (modullari)ning ro‘yxatidan
iborat bo‘ladi, undan har bir modul birlamchi hujjatlami kiritishdan
tortib to yig‘ma hisoblami tuzishni tugatilishigacha bo'lgan texnolo
gik jarayonning belgilangan vazifalarini bajaradi.
ShKda bajariladigan texnologik jarayonlarda quyidagi uchta
jarayonni:
tayyorlov, boshlang ‘ich va
o.vos/ymajratish mumkin.
Tayyorlov bosqichi
dastur va ma’lumotlar bazasini ishga
tayyorlash bilan bog‘liq. Bu bosqich boshlang‘ich davrda, vazifani
tadbiq etishda alohida ahamiyat kasb etadi. Hisobchi mashinaga
korxonaning ma’lumotnomaviy ma’lumot-larini kiritadi, bux
galteriya schyotlarining
rejasi
va namunaviy
buxgalteriya
yozuvlarining tartibiga tuzatishlar kiritadi.
Boshlang‘ich bosqichi
birlamchi hujjatlami yig‘ish va ro‘yxatga olish bilan bog‘liq. Avval
ta’qidlanganidek hujjatlami qoida yoki avtomatlashtirilgan usulda
shakllantirish mumkin.
Asosiy bosqich
ishning tugallovchi bosqichi boiadi va har xil
hisobot shakllarini olish bilan bog‘liq. Buxgalteriyada uni bajarish
uchun «Tovar moddiy boyliklaming qaydnomasi», «Aylanish
qaydnomasi» va boshqalar kabi hujjatlami olishga imkon beruvchi
«Hisobotlar» menyusining modulidan
foydalaniladi.
Asosiy
bosqichni bajarilishini ta’minlashda ma’lumotlar bazasida hisobot
tuzish uchun foydalaniladigan har xil kombinatsiyali (ishchi)
axborot to‘plamlami mashina tomonidan olinishi ta’minlanadi.
432
Ma’lumotlami mashina xotiralarida arxivlashtirish va boshqa AIJga
uzatish uchun axborotlami shakllantirish kabi operatsiyalami ham
bajarish mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
