Avtotransformatorlar ish rejimlari tahlili Muxammad Umar Shavkat o’g’li Nodirov

---

Avtotransformatorlar ish rejimlari tahlili 
 
Muxammad Umar Shavkat o’g’li Nodirov 
[e-mail] 
Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti 
Annotatsiya: 
Ushbu maqolada Avtotransformatorlarning turli ish rejimlari 
oʻrganilib tahlil qilingan holda Avtotransformatorlarning tutashuvli oqimlarini va 
energiya tizimlarini rivojlantirish jarayonida ularning o’zgarishi tendentsiyalarini 
o’rganish prognozlash usullarini ishlab chiqish kabi muammolarni hal qilish zarurati 
bilan bog’liq boʻlib, avtotransformatorlarning ish rejimini tahlil qilish yuzasidan 
uslubiy asoslarni ishlab chiqish va avtotransformatorlarning qisqa tutashuvli 
oqimlarining mumkin bo’lgan darajalarining ehtimollik xususiyatlarini va ularning 
katta quvvatli o’zaro bog’lanishlardagi o’zgarish dinamikasini tahlil qilindi 
Kalit so’zlar: 
Energiya tizimlari, xafsizlik, tutashuv, transformator, 
avtotransformatorlar, ish rejimi, Transformator rejimi LV, dinamikasini tahlil qilish, 
HV, MV va LV, kombinatsiyalangan rejimlari tahlili, transformator rejimlari tahlili. 
Analysis of autotransformer operating modes 
Muhammad Umar Shavkat oglu Nodirov 
[e-mail] 
Tashkent State Technical University named after Islam Karimov 
 
Abstract: 
This article examines and analyzes the different modes of operation of 
autotransformers. Developed and analyzed the probability characteristics of the 
possible levels of short-circuit currents of autotransformers and the dynamics of their 
change in high-power interconnections 
Keywords:
Power systems, safety, connection, transformer, autotransformers, 
operating mode, Transformer mode LV, dynamics analysis, HV, MV and LV, 
combination modes analysis, transformer mode analysis. 
KIRISH 
Mavzu dolzarbligi
. Mamlakatimizda elektroenergetikaning rivojlanishi bilan 
bog’liq muammolardan biri qisqa tutashuv oqimlarining kun sayin oshib borishidir. 
Transformator uskunasining ishlash rejimi tahlil qilish Oʻzbekiston energetika 
birlashmalari va energiya tizimlarining quvvat transformator uskunalarining asosiy 
qismini tashkil etuvchi yuqori quvvatli avtotransformatorlarning qisqa tutashuv 
"Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842
May 2022 / Volume 3 Issue 5
www.openscience.uz
352

---

ta’siriga nisbatan yuqoriligini ko’rsatadi. Shunday qilib, 220 kV va undan yuqori 
tarmoqlardagi avtotransformatorlar soni kuchaytiruvchi transformatorlar sonidan 
taxminan 4 baravar ko’p. Ularning ish sharoitlari murakkablogi sababi 
transformatorlardan farqli o’laroq, avtotransformatorlar nafaqat yuqori va past, balki 
o’rta kuchlanish tomondan ham qisqa tutashuv va ulanish qarshiliklariga ega. Bu ishda 
asosiy tadqiqot ob’ekti sifatida avtotransformatorni tanlashni zaruratini taqozo etadi. 
Rivojlanayotgan energiya tizimlari tarmoqlarida qisqa tutashuvli oqimlarning o’sishi 
avtotransformatorlarning qisqa tutashuv oqimlari ta’siriga zarur bo’lgan qarshiligini 
aniqlaydigan normallashtirilgan ko’rsatkichlarni muntazam ravishda qayta ko’rib 
chiqishni talab qiladi. Mahalliy amaliyotda bunday ko’rsatkichlar quyidagilardir: 
asosiy chastotali oqimning davriy komponentining eng katta ruxsat etilgan ko’pligi, 
eng katta ruxsat etilgan qisqa tutashuv oqimi, cheklovchi ko’plik oqimlari bilan nazorat 
sinovlari , qisqa tutashuvning davomiyligi kabi koʻrsatkichlar. Bunday ko’rsatkichlarni 
aniqlashtirish avtotransformatorlarning qisqa tutashuvlarda ishlash rejimlarini tahlil 
qilish uchun tizimli yondashuvni qo’llashni talab qiladi, bunda tarmoq rivojlanishining 
turli bosqichlarida qisqa tutashuv oqimlari darajasining o’sish dinamikasini hisobga 
olgan holda ularni rejalashtirish imkonini beradi. Qisqa tutashuv toklari muammosi, 
ularni aniqlash va elektr tarmoqlarini tahlil qilish usullari, shuningdek, elektr 
transformatorlari orqali ruxsat etilgan qisqa tutashuv oqimlarini normalash masalalari 
yuzasidan tadqiqotlar bugungi kunda muhim ahamiyatga ega.