Автомобилларда юк ва пассажирлар таши асослари


 - б о б Т А Ш И Ш Н И Т А Ш К И Л Э Т И Ш Н И Н Г



Download 6,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet29/143
Sana10.04.2022
Hajmi6,35 Mb.
#540947
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   143
Bog'liq
Автомабилларда юк ва пассажирлар ташиш асослари

5 - б о б
Т А Ш И Ш Н И Т А Ш К И Л Э Т И Ш Н И Н Г
А С О С И Й Э Л Е М Е Н Т Л А Р И
А в т о м о б и л ь т р а н с п о р т и д а т а ш и ш н и т а ш к и л эт и ш м у- 
р а к к а б ж ар аён б ў л и б , у ю к ё к и п а с с а ж и р л а р н и б и р ер д ан
и к к и н ч и ж о й га к ў ч и р и ш д а ум ум т а ш и ш т е х н о л о ги я с и б и ­
л а н б о ғ л и қ и зч и л ж ар аён ва о п е р а ц и я л а р м аж м у и д ан и б о - 
рат д и р .
А в т о т р а н с п о р т к о р х о н а с и б ар ч а б ў ғ и н л а р и н и н г ў зар о
м у в о ф и қ ҳ о л д а и ш л а ш и а в т о м о б и л л а р д а т а ш и ш т е х н о ­
л о г и к ж а р а ё н и н и н г а с о с и й т а м о й и л и б ў л и ш и л о зи м .
5 Л . Автомобилларда пассаж ирлар
таш иш таърифи ва таснифи
А в т о м о б и л л а р д а п а с с а ж и р л а р т а ш и ш қ а н д а й ҳудудда 
б а ж а р и л и ш и , в а з и ф а с и ва т а ш к и л эт и ш ш а к л и г а кўра 
тасн и ф лан ад и .
6 2


Қандай ҳудудда бажарилишига кўра: 
ш аҳ ар л ар д а, ш аҳар 
а т р о ф и д а , қ и ш л о қ ҳудудлари и ч и д а , ш а \а р ва ви л о ятлар ар о
ва хал қар о та ш и ш л а р га аж р ати л ад и .
В азиф асига кўра: 
д о и м и й м а р ш р у т л а р д а , э к с к у р с и о н , 
т у р и ст и к , х и зм ат ю заси д ан п а с с а ж и р л а р т а ш и ш л а р га б ў ли - 
нади.
Ташкил этиш шаклига кўра: 
м а р ш р у т л а р д а ги , б у ю р тм а- 
л и , т ў ғр и д ан -тў ғр и ва ар ал аш т а ш и ш л а р г а б ў ли н ад и .
Ш аҳ арлард аги п а с с а ж и р л а р н и авто б у сл ар д а т а ш и ш ш а- 
ҳар ва ш аҳар т у р и д аги п о с е л к а л а р и ч и д а б аж а р и л а д и . Б у н ­
д ай т аш и ш л ар д а б арча турдаги автобусларда т а ш и ш н и н г эн г 
к а т т а н и с б и й қ и с м и -п а с с а ж и р л а р с о н и б ў й и ч а 70 ф о и з ва 
п а с с а ж и р л а р а й л а н и ш и (о б о р о т и ) б ў й и ч а 43 ф о и з и ш л ар
б аж ар и л ад и . Бун дай т а ш и ш л а р н и н г о х и р ги 20 й и л д а в о м и ­
д аги ў с и ш и п а с с а ж и р л а р б ў й и ч а 3 б а р о б а р н и ва п а с с а ж и р
о б о р о ти б ў й и ч а б б ар о б а р н и т а ш к и л этди. Ш аҳ ар л ар д а п а с ­
с а ж и р л а р т аш у в ч и б ар ч а т у р д а ги т р а н с п о р т л а р (т р а м в а й , 
тр о ллей бус, м етро) ичид а автобусларда п а с саж и р л ар т аш и ш
н и с б и й ў р н и 60 ф о и з д а н о р т и қ б ў л и б , бу к ў р с а т к и ч й и л - 
д а н -й и л г а ўси б б о р м о к д а.
У м у м а н , ш аҳ а р л а р д а ги п а с с а ж и р л а р н и т а ш и ш ҳ а ж м и - 
н и н г к а т т а л и г и ш а ҳ а р л а р а ҳ о л и с и н и н г ў с и б б о р и ш и б и ­
л а н б о ғ л и к д и р . Ҳ о з и р г и д а в р й и р и к ш а ҳ а р л а р х у д у д л а - 
р и н и н г к е н г а й и ш и ҳ а м д а а ҳ о л и н и н г т р а н с п о р т д а н ф о й ­
д а л а н и ш т а л а б и н и н г ў с и ш и б и л а н х а р а к т е р л и д и р ва бу 
о м и л , п а с с а ж и р л а р н и н г ў р т а ч а қ а т н о в м а с о ф а с и о ш и ш и
ҳ и с о б и г а , п а с с а ж и р о б о р о т и н и н г ў с и ш и г а о л и б к е л а д и . 
А гар 1980 й и л и п а с с а ж и р л а р н и н г т р а н с п о р т д а ў р т ач а қ а т - 
н о в м а с о ф а с и 4 ,8 км б ў л г а н б ў л с а , б у к ў р с а т к и ч ҳ о з и р г и
к у н д а 5 ,8 км е т га н .
Ҳ ози рги д аврда ш аҳарлардаги А Т С лар катта ва жуда катга 
с и г и м л и а в т о б у с л а р б и л а н т ў л д и р и л а ё т г а н и у л а р у м у м и й
н о м и н а л с и г и м и н и н г о ш и ш и г а о л и б к е л а ё т и р . Ш а қ а р л а р - 
д аги п а с с а ж и р л а р т а ш и ш ҳ аж м и ҳ аф та и ч и к у н л ар и ва сут- 
к а д а ги с о а т л а р б ў й и ч а к атта м и к д о р д а ў зга р и ш и б и л а н х а ­
р а к т е р л и д и р . Э р та л а б к и ва к е ч қ у р у н ги т а ш и ш “ п и к " с о ат- 
л ар и д а т а ш и ш л а р ҳаддан т а ш қ а р и о р т а д и , с у т к а н и н г б о ш қ а
с о а тл а р и д а к а м а й и б кетад и . А в то б у сл ар д а п а с с а ж и р л а р т а ­
ш и ш асосан д о и м и й м арш руглард а ва ж ад валга б и н о а н т а ш ­
к и л эт и л а д и .
6 3


Е н ги л т а к с и а в т о м о б и л л а р и б и л а н ш аҳ ар и ч и ва а т р о - 
ф и д а г и т у м а н л а р н и н г б а р ч а ҳуд уд лари д а п а с с а ж и р л а р т а - 
in ил ад и. Й и р и к ш а ҳ а р л а р д а е н г и л т а к с и а в т о м о б и л л а ­
р и т у н у -к у н у з л у к с и з и ш л а й д и . Б а ъ з и ҳ о л л а р д а т а к с и
автом обилларида олди нд ан белгилан ган бую ртм а асосид а ҳам 
п ассаж и р лар га х и зм ат кўр сати ш м у м ки н .
Ш аҳ а р л а р д а ги п а с с а ж и р л а р н и т а ш и ш д а ги э н г д о л з а р б
м у а м м о — “ п и к ” с о а тл а р д а ги т а ш и ш ж а р а ё н л а р и н и т а к о - 
м иллаш ти ри ш д и р.
Ш аҳ ар ва ш аҳ а р а г р о ф и д а г и т а ш и ш л а р н и н г ў зи га хос 
т о м о н л а р и д а н я н а б и р и ҳ а ф т а к у н л а р и ва й и л о й л а р и
(м а в с у м , ф а с л ) и ч и д а т а ш и ш ҳ а ж м л а р и н и н г к а т га ў зга - 
р и ш и д и р . Т а ш и ш ҳ а ж м и н и н г с е зи л а р л и д ар а ж а д а ў с и ш и
д ам о л и ш к у п и о л д и д а , а й н и қ с а ёз о й л а р и д а кў зга т а ш - 
л а н а д и .
Қ и ш л о қ ҳ у д у д л а р и д а г и т а ш и ш л а р т у м а н л а р м а р к а з л а - 
р и , ж а м о а х ў ж а л и к л а р и м а р к а з л а р и , с у т -т о в а р ф е р м а л а -
р и , а ҳ о л и я ш а ш ж о й л а р и н и б и р л а ш т и р и ш г а м ў л ж а л л а н - 
г а н ; у л а р н и б и р л а ш т и р у в ч и й ў л л а р ҳ ар д о и м ҳ а м т а к о -
м и л л а ш т и р и л г а н , қ а т т и қ қ о п л а м а л и й ў л л а р б ў л м а г а н л и - 
ги с а б а б л и , й и л д а в о м и д а ҳ а р а к а т у з и л и б қ о л и ш и ҳам
м у м к и н . Б у н д а й т а ш и ш л а р д а ум ум ф о й д а л а н и ш т р а н с ­
п о р т и с а р о й л а р и а в т о б у с л а р и д а н т а ш қ а р и б о ш қ а р м а л а р
(ж а м о а х ў ж а л и к л а р и ) н и н г а в т о б у с л а р и д а н ф о й д а л а н и ш
м у м к и н .
Қ и ш л о қ ҳ у д у д л а р и д а ги т а ш и ш л а р н и н г ўзига хос т о м о н ­
л а р и ҳам т а ш и ш ҳ а ж м и н и н г су т к а д а в о м и д а , ҳ а ф та к у н л а ­
р и . йи л м ав с у м л а р и д а ў згар и б т у р и ш и ва ҳ а р а к а т и н т е р в а - 
л и н и н г к а т га л и ги д и р . К ў п и н ч а б у н д ай т а ш и ш л а р д а п а с с а ­
ж и р л а р н и н г кўп м и к д о р д а б агаж (ю к )л а р и б ў л и ш и м ум - 
к и н л и г и н и ҳи соб га о л и б , к ер ак л и т р а н с п о р т в о си т ал ар и н и
аж р ат и ш зарур бўлади.
Ш аҳ а р л а р а р о т а ш и ш л а р г а ш аҳ ар ва п о с е л к а ч е г а р а с и - 
д а н 50 км д а н о р т и қ м а с о ф а г а т а ш и ш л а р к и р а д и . У л ар , 
а с о с а н , м а м л а к а т ( в и л о я т л а р а р о ), в и л о я т а ҳ а м и я т и д а г и
й ўлларда б аж ар и л ад и . Т а ш и ш л а р асо сан умум ф о й д ал а н и ш
авто б у сл ар и б и л а н қ а т н о в ж а д в а л и г а б и н о а н д о и м и й , б а ъ ­
з и ҳ о л л а р д а в а қ т и н ч а л и к м а р ш р у т л а р д а б а ж а р и л а д и . Т а ­
ш и ш н и н г к и ч и к б и р қ и с м и е н ги л т а к с и а в т о м о б и л л а р и д а
б у ю р т м а га б и н о а н ё к и ш а х с и й е н г и л а в т о м о б и л л а р д а б а -
64


ж ар и л а а и. Б о зо р и қ т и с о д и ёт и ш ар о и ти га у ти ш м у н о саб ати
ва м у л к ч и л и к ш а к л и н и н г ў з г а р и ш и т а ш и ш л а р н и т а ш к и л
э т и ш д а ҳам к а т т а ў з г а р и ш л а р г а о л и б к е л и ш и ш у б ҳ а с и з - 
д и р .
Ш аҳ а р л а р а р о т а ш и ш л а р н и н г э н г к атта ҳ аж м и у зу н л и ги
200 км гача б ў лган м а р ш р у т л а р га т ў ғр и к е л а д и . 200 к м д ан
о р т и қ м а с о ф а л а р д а ав т о б у сл ар д а т а ш и ш ҳ а ж м и н и н г 6% а т ­
р о ф и д а па
1
ССс
1
ж и р л ар таш и л ад и . Бу те м и р йўл ва ҳаво т р а н с - 
п о р т л ар и н и н г ри во ж л ан ган л и ги ва улар ёрдам и да п ассаж и р ­
л а р г а қ у л а й л и к л а р я р а т и ш ҳ ам д а м а н з и л л а р г а т е з р о қ е т и б
б о р и л и ш и б и л ан б о гл и к д и р .
3 0 0 -4 0 0 к м м а с о ф а л а р д а п а с с а ж и р л а р н и т а ш и ш д а а в - 
т о б у с л а р н и н г б о ш қ а т р а н с п о р т т у р л а р и г а н и с б а т а н а ф - 
з а л л и к л а р и ҳам м авж уд . У л ар га к у й и д а ги л а р н и к и р г а зи ш
м у м к и н : с у т к а д а в о м и д а т е м и р йўл т р а н с п о р т и г а н и с б а ­
т а н п а с с а ж и р л а р г а х и з м а т к ў р с а т и ш н и н г т е з -т е з т а ш к и л
э т и л и ш и ; м а р ш р у т д а ги б а р ч а п а с с а ж и р л а р ҳ о с и л б ў лу в - 
чи н у қ та л а р д а тўхтаб и ш л а й о л и ш и ; м а н з и л г а е т и б б о - 
р и ш ,\а р а к а т т е з л и г и н и н г н и с б и й ю қ о р и л и г и . А й т и л г а н - 
лар га кўра, йўл ш о х о б ч ал ар и н и т а к о м и л л а ш т и р и ш , м а н зи л ­
га етиб б ори ш тезли ги н и о ш и р и ш , п ассаж и р лар га о л и с ж о й ­
л а р га б о р и ш учун зар у р к у л а й л и к (к о м ф о р т )л а р я р а т и б б е ­
р и ш узок, м а р ш р у т л ар д а ав то б у с л а р д а п а с с а ж и р л а р т а ш и ш
сам ар аси н и ош иради .
Х а л қ а р о а в т о м о б и л ь т р а н с п о р т и б и л а н п а с с а ж и р л а р н и
т а ш и ш д а д а в л а т л а р а р о ч е г а р а л а р к е с и б ў т и л а д и . Б у н д а й
т а ш и ш л а р ҳ о зи р ги к у н д а ум ум ф о й д а л а н и ш А Т С л а р и а в ­
т о б у с л а р и д а а м а л г а о ш и р и л м о к д а . Б а ъ зи ҳ о л л а р д а б у н д ай
т а ш и ш л а р л и ц е н з и я л и ва с е р т и ф и к а т и б о р т а к с и
а в т о м о б и л л а р и д а , с а й ё ҳ д и к б о ш қ а р м а л а р и г а қ а р а ш л и а в ­
т о б у с л а р д а ҳам о л д и н д а н б е л г и л а н г а н б у ю р т м а га б и н о а н
б а ж а р и л и ш и м у м к и н . Х а л қ а р о п а с с а ж и р л а р т а ш и ш н и р и - 
в о ж л а н т и р и ш у ч у н а в т о б у с с а р о й л а р и н и а й н и т а ш и ш г а
м ў л ж а л л а н г а н м ах су с а в т о б у с л а р б и л а н т ў л д и р и ш л о з и м
ҳ ам д а п а с с а ж и р л а р га ва э к и п а ж га х и зм а т кў р сату вч и қулай 
ш ар о и т л и йўл и н ш о о т л а р и (а в т о в о к з а л л а р ) я р а т и ш зарур. 
Х а л қ а р о ав то б у с л а р д а п а с с а ж и р л а р т а ш и ш н и м аъ л у м т а р - 
т и б -қ о и д а л а р г а б ў й с у н д и р и ш г а қ а р а т и л г а н м е ъ ё р и й ҳуж - 
ж а т л а р н и т а й ё р л аш б ў й и ч а кўп й и л л а р д а в о м и д а Б М Т н и н г

Download 6,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   143




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish