Автомобиль йўлларини эксплуатация қилиш

АВТОМОБИЛ ЙУЛЛАРИНИ КУКАЛАМЗОРЛАШТИРИШ

Автомобил йўллари икки хил мақсад билан кўкаламлаштирилади: ҳимоя мақсадида

• кўкаламлаштириш ва декоратив мақсадда кўкаламлаштириш:

• 
  Ҳимоя мақсадидаги кўкаламлаштиришга қуйидагилар киради:
  
• 
  - ер емирилишига қарши кўкаламлаштириш;
  
• 
  - қордан ҳимоя қиладиган кўкаламлаштириш;
  
• 
  - қумдан ҳимоя қиладиган кўкаламлаштириш;
  
• 
  - шовқин, газ ва чангдан ҳимоя қиладиган кўкаламлаштириш.
  
• 
  Декоратив кўкаламлаштириш автомобил йўлини ме’морий бадиий безаш учун
  
• 
  ишлатилади.
  
• 
  Емирилишга қарши кўкаламлаштириш йўлни ёғин сувларининг бузувчи
  
• 
  та’сиридан, шамолнинг емирувчи хусусиятидан ҳимоя қилиш учун ишлатилади.
  
• 
  Асосан йўл чети, қиялик ва сув оқиб кетадиган ариқчаларнинг ҳимоя қилинмаган тупроқ юзаси емирилади.
  
• 
  Айниқса майда заррали чангсимон қум, чангсимон қумоқ тупроқ,
  
• 
  чангсимон оддий тупроқ, соғ тупроқ, қумоқ соғ тупроқ, таркибида тупроқ зарраси кўп
  
• 
  бўладиган охактупроқнинг емирилишга қаршилиги кам бўлади.
  
• 
  Агар чораси кўрилмаса йўл ёқасидаги кўчадиган қумлар йўл қатнов қисмида
  
• 
  тўпланиб қолиши мумкин.
  
• 
  Тупроқни емиришдан самарали ҳимоя қиладиган чоралардан бири унга илдизи 20
  
• 
  см ва ундан кўп тупроққа кириб зич ва мустаҳкам чим қатлами ҳосил қиладиган
  
• 
  ўсимлик экиш ҳисобланади.
  
• 
  Ўсимлик қатлами тупроқни ҳимоя қилишдан ташқари йўлни эстетик безаш
  
• 
  элементи ҳам бўлади.
  
• 
  Емирилишга қарши чораларга шунингдек йўлни катталашаётган жарликлардан,
  
• 
  ювилишдан, селдан, тупроқ кўчишидан ҳимоя қиладиган кўкаламлаштириш ҳам
  
• 
  киради. Экин ҳар битта ҳолат учун алоҳида ишлаб чиқиладиган лойиҳага қараб экилади.
  
• 
  Қордан ҳимоя қиладиган кўкаламлаштиришдан мақсад йўл пойини қор
  
• 
  тўпланишидан ҳимоя қилиш бўлади. Кўкаламлаштиришнинг бу тури битта ёки бир
  
• 
  нечта тасма кўринишида ҳосил қилинади, қорнинг келиши кам бўлса арча ёки
  
• 
  буталардан яшил тўсиқ экилади.
  
• 
  Қумдан ҳимоя қиладиган кўкаламлаштириш автомобил йўлларида қум
  
• 
  тўпланиши олдини олади, дарахт ва бутали экинлардан иборат бўлади, шунингдек, қумдан
  
• 
  ҳимоя қилиш учун йўлга туташ ердаги қумга ўт экилади.
  
• 
  Шовқин, газ ва чангдан ҳимоя қиладиган кўкаламзорлар йўлнинг аҳоли
  
• 
  пунктларидан, уларга яқин жойдан ўтадиган, курорт зоналар, даволаш муассасалари,
  
• 
  қўриқхоналар, ов қилиш жойлари, миллий боғлар, қимматли қишлоқ хўжалиги экиладиган
  
• 
  далалар яқинидан ўтадиган қисмлари ёқасига экилади. Кўкаламлаштиришнинг бу тури
  
• 
  махсус танланган, бир неча қатор қилиб зич экилган дарахт ва буталардан иборат бўлади,
  
• 
  йўлдан шовқин, газ ва йўл қопламаси устида йиғиладиган чанг келишига самарали
  
• 
  тўсиқ бўлади.
  
• 
  Декоратив кўкаламлаштириш автомобил йўлини атроф табиат билан уйғун қилади.
  
• 
  Кўкаламлаштиришнинг бу турида янги дарахтлар, буталар экилишидан ташқари йўл
  
• 
  ёқасидаги ўсимликлар сақланади, улар атрофдаги манзара билан уйғун бўладиган ёки
  
• 
  жозибасиз жойларни беркитадиган ўсимликлар билан тўлдирилади.
  
• 
  Декоратив ўсимликлар ҳаракат хавфсизлигини та’минлаш учун ҳам экилади: улар
  
• 
  узоқ масофадаги, айниқса қатнов қисмидан кўринмайдиган жойдаги йўл трассасини
  
• 
  белгилаб туради; ҳайдовчиларни йўл бирикиши ёки кесиб ўтишидан огоҳлантиради; ён
  
• 
  томондан келадиган шамолдан ҳимоя қилади ва ҳк.
  
• 
  Вазифасига ва жойлашишига қараб декоратив ўсимликлар йўл ёқасидаги (кенг
  
• 
  ёки қатор қилиб экилган) асосий ўсимликлар, гуруҳли ўсимликлар ва аралаш (я’ни, асосий
  
• 
  ва гуруҳли ўсимликлардан иборат бўладиган) ўсимликларга бўлинади.
  
• 
  Йўл бўйидаги тегишли ҳудудни комплекс ҳимоя қилиш талабларига мувофиқ
  
• 
  яшил ҳимоя дарахтзорлари, бутазорларининг қуйидаги асосий параметрлари белгиланган:
  
• 
  - дарахтзор, бутазор кенглиги камида 10 м;
  
• 
  - дарахтлар баландлиги камида 7-8 м;
  
• 
  - буталар баландлиги камида 1,5-2 м.
  
• 
  Ҳимоя полосасининг кўриниши ётиқ томони ифлосланиш манбаасига (я’ни,
  
• 
  йўлнинг қатнов қисмига) қараган учбурчак шаклида бўлиши керак