Avtomobil indd

Rezinaning cho‘zilishdagi nisbiy uzayishi
deganda, rezina 
materialning nisbiy uzunligining materialning dastlabki 
uzunligiga nisbati tushuniladi. 
Avtomobilning eng muhim rezina detallarini ta’mirlashda 
keng qo‘llaniladigan uch turdagi rezina materiallarining ba’zi 
standart ko‘rsatkichlari 10. 2- jadvalda keltirilgan. 
10. 2-jadval
Avtomobil shinalarini ta’mirlashda ishlatiladigan rezinalar
mexanik xususiyatlarining asosiy ko‘rsatkichlari
Nomlanishi
Uzilishdagi 
mustahkam-
lik chegarasi, 
MPa, kamida
Uzilishda-
gi nisbiy 
uzayishi, %, 
kamida
Uzilishdagi
qoldiq 
uzayish, %, 
kamida
Shor 
bo‘yicha 
qattiqligi
Protektor
14
450
–
55–65
Kamera
9
550
40
–
Ta’mirlash uchun 
qatlamli rezina
20
500–850
40
kamida 
45
Rezina materialning nisbiy va qoldiq uzayishi birgalikda 
rezi naning elastiklik xususiyatini tavsiflaydi. Nisbiy va qoldiq 

---

280
281
uzayishlar orasidagi farq qanchalik katta bo‘lsa, rezina 
materialning elastiklik xususiyati shunchalik yaxshi bo‘ladi. 
Kauchuk va rezinalar mexanik xossalariga ko‘ra elastik 
(egiluv chan) jismlar va suyuqliklardan farq qiladi. Ular 
nisbatan kichik kuchlanishlarda ham yuqori qator deformatsiya 
xususiyatiga ega bo‘lgan yuqori molekulali birikmalardir. Bu 
xildagi deformatsiya 
yuqori elastik deformatsiya
,
 
materialning 
o‘zi esa 
elastomerlar
 
deb ataladi. 
Kauchuk va rezinalarda qaytar deformatsiya bilan bir qatorda 
qaytmas deformatsiya ham mavjud. U