Avtomobil indd

AVTOMOBIL TRANSPORTIDA YONILG‘I, 
SURKOV MATERIALLARI VA MAXSUS
SUYUQLIKLARNING ISHLATILISHINI
OQILONA TASHKIL QILISH
8. 1. 
Avtomobil transportida yonilg‘i va surkov
materiallarining ishlatilishini tashkil qilish
Avtomobil 
transporti 
suyuq 
yonilg‘ilarning 
asosiy 
iste’molchisi hisoblanadi. Avtomobil transportida barcha turdagi 
transportlarda ishlatiladigan energiya resurslarining yarmidan 
ortig‘i ishlatiladi. Avtomobil transportida ishlatiladigan energiya 
resurslarining so lishtirma sarfi temir yo‘l transportiga nibatan 
19 barobar, daryo transportiga nisbatan esa 14 barobar ortiq. 
So‘nggi yillarda avtomobil parkining o‘sishi yonilg‘i va boshqa 
neft mahsulotlariga bo‘lgan ehtiyojni yana-da ortib ketishiga 
sabab bo‘ldi. Shuning uchun ATKlarda neft mahsulotlarini 
tejash bo‘yicha zarur chora-tadbirlarni (neft mahsulotlari 
sarfini qat’iy hisobga olish, ish turlari bo‘yicha haqiqiy yonilg‘i 
sarfini tahlil qilish, saqlashni oqilona tashkil etish, yonilg‘i 
va moylash materiallarini quyishni mexanizatsiyalashtirish, 
avtomobillarga yuqori sifatli xiz mat ko‘rsatish) qo‘llash dolzarb 
masalalardandir. 
Yonilg‘i-moylash materiallarini oqilona ishlatish, ularning 
isrofgarchiliklariga yo‘l qo‘ymaslik ko‘p jihatdan tashkiliy 
tizimlar va ATKdagi yonilg‘i-energetika resurslari bo‘limining 
(guruhi) faoliyatiga bevosita bog‘liq. 
Transport boshqarmalarida va ATKlarda yonilg‘i-energetika 
resurslaridan foydalanish xizmati faoliyat ko‘rsatadi, bu xizmat 
asosini bo‘lim yoki guruhlar tashkil etadi. ATKdagi avtomobillar 
soni 300 tadan ortiq bo‘lganida, mustaqil faoliyat ko‘rsatuvchi 
yonilg‘i-energetika resurslaridan foydalanish bo‘limi tashkil 

---

222
223
etiladi. Avtomobillar soni 300 tadan kam bo‘lganida esa, ishlab 
chiqarish-texnika bo‘limi tarkibiga kiruvchi yonilg‘i-energetika 
resurslaridan foydalanish guruhi tashkil etiladi. Bu bo‘lim 
(guruh) boshlig‘iga yonilg‘i-energetika resurslaridan foydalanish 
masalalari bo‘yicha korxonadagi barcha haydovchilar, 
ta’mirlovchi ishchilar va boshqa xodimlar bo‘ysunadi. 
Yonilg‘i-energetika resurslaridan foydalanish bo‘limi o‘z 
faoliyatini ATKni neft mahsulotlari, gaz, qattiq yoqilg‘i va 
elektr energiyasi bilan ta’minlovchi tashkilotlar, ya’ni neft 
bazalari, avtomobillarga yonilg‘i quyish shoxobchalari, ko‘mir 
omborlari, gaz to‘ldirish shohobchalari, elektr tarmog‘i 
tashkilotlari bilan hamkorlikda tashkil etadi. 
– bo‘lim (guruh)ning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
– korxona talabiga binoan yonilg‘i-energetika resurslariga 
bo‘l gan ehtiyojni rejalashtirish, ularni qabul qilish, saqlash va 
tar qa tish;
–yonilg‘i-energetika resurslaridan oqilona foydalanishni 
tashkil etish, ularning sifatini nazorat qilish;
– yonilg‘i-energetika resurslari sarflanishini hisobga olish va 
bu bo‘yicha hisobot yuritishni tashkil etish;
– ishlatilgan moylarni to‘plash va saqlash, ularni tozalashga 
topshirish yoki ulardan samarali foydalanishni (utilizatsiya 
qilish) tashkil etish. 
Bo‘lim (guruh) yuqorida keltirilgan vazifalardan kelib 
chiqib, o‘zining funksional majburiyatlarini yonilg‘i-energetika 
resurslaridan foydalanish bo‘yicha Nizom asosida tashkil etadi. 
8.2.