Avtomatlashtirish va boshqarish

g – ogirlik kuchi tezlanishi
g/980,7 - 1 ga teng, agar xatolik 0,02% bo’lsa etiborga olinmaydi.

Martin(1925-y)ning pepetkali Qovushqoqlikni o’lchovchi asbobi qo’llanilishida o’lchanayotgan va etalon suyuqlik ortiqcha miqdori trubka 4 ga kiritiladi va M1 belgidan yuqoriroq bo’lgan sathgacha kapilyar 3 orqali kengayma 2 ga so’riladi. Qovushqoqlikni o’lchovchi asbob vertikal holati tiklanganda suyuqlik faqat trubka 7 asosini yopishi kerak.

Kengaytma 2 hajmi 3-6 ml da, kapilyar 100-200 mm uzunlikka ega, ichki diametr esa - 0,1-0,3 metr. Ulchashda oldin yopiq trubka 1 ni Qovushqoqlikni o’lchovchi asbob termostatga joylashtiriladi, keyin termostatda o’lchanayotgan suyuqlik temperaturalari tenglashtiriladi, trubka 1 ochiladi. Ulchanayotgan va kolibrovka qilingan suyuqlik, yuza tarangligi miqdori turlicha bo’lishi va uning tuliq oqib chiqmasligi bilan bogliq. Xatoliklar sezilarsiz hisoblanadi. Qovushqoqlikni o’lchovchi asbob devorlarida qoluvchi suyuq plyonka qalinligi turli suyuqliklar uchun bir xil deb olinadi.
Kapilyar qovushqoqlikni o’lchovchi asbob kichik aylana kesimiga yoki kapilyar ulangan bir yoki bir nechta berilgan hajmli rezurvarlarda tashkil topgan.
Kapilyar qovushqoqlikni o’lchovchi asbob ish printsipi suyuqlikning ma’lum kesimli kapilyar orqali sekin oqib chiqishi va bosimlar farqi ta’sirida uzunlikning o’zgarishiga asoslangan avtomatik kapilyarli qovushqoq o’lchagichlarda suyuqlik doim ishlab turuvchi nasos yordamida yetkazib beriladi.
Qovushqoqlikni aniqlashda tajriba mazmuni kapilyar oxirlarida ma’lum bosim o’zgarishini ma’lum suyuqlik miqdori oqib o’tish vaqtini o’lchashdan iborat.
Kapilyarli qovushqoqlikni o’lchovchi asbob qurulmaning oddiyligi va qovushqoqlikning aniq miqdorini olish imkoniyati mavjudligi sababli suyuqliklar qovushqoqligini o’lchashda keng tarqaldi. Ingichka kapilyarlarning nozikligiga qaramasdan ko’p kapilyarli Qovushqoqlikni o’lchovchi asboblar yuqori temperaturali Qovushqoqlikni o’lchovchi asboblar hisoblanadi. Agar qovushqoq suyuqlikning temperaturasi yetarli darajada yuqori bo’lsa Qovushqoqlikni o’lchovchi asbob materiallarini tanlashda qiyinchilik tug’iladi. Bunda kapilyar shakli o’zgaradi va qovushqoq suyuqlik bilan o’zaro ta’sirga kirishadi, bu esa qovushqoqlikni o’lchash aniqligiga salbiy ta’sir ko’rsatadi.
Kapilyar Qovushqoqlikni o’lchovchi asbob qo’llanilganda nisbiy o’lchash xatoli 0,1 – 2,5% ni tashkil etadi.